Musahib, Osmanlı sarayında padişahın yanında bulunan ve danışmanlık yapma görevini üstlenen özel bir yetkiliydi.
"Musahib" kelimesi, "sohbet ehli kimse, arkadaş, dost" anlamına gelen "mufâale" kökünden türemiştir. Osmanlı sarayında, saray görevlileri arasında vezirler ve beylerbeyileri arasından padişaha danışmanlık yapan, kişiliği ve bilgisiyle öne çıkarak ona arkadaşlık eden kişiler için kullanılırdı. Genellikle eğlence ortamında, şiir ve şarkılarla padişahın keyifli zaman geçirmesini sağlayan nezdîm ile resmî bir ayrımı vardı. Nezdîm, aynı zamanda devlet işlerinde, iç ve dış meselelerde padişahın görüşlerine başvurulan bir görevliydi. Ancak bazı kaynaklarda her iki kelimeye de aynı anlam yüklenmiştir. Temel olarak, her ikisi de padişahın özel eğlence ve bilgilendirme ihtiyaçlarını karşılayan kişilerdi.
Osmanlı tarihinde, musahib kelimesine XV. yüzyıl kroniklerinde veya Fatih Sultan Mehmed'in kanunnamelerinde rastlanmaz, ancak XVI. yüzyıl kaynaklarında geçer. Lutfi Paşa'nın ifadesi, musahibin devlet işlerine karışmaması gerektiğini belirtir, yani resmi bir görevli değil, padişahın yanında hoş sohbet eden ve kişisel meselelerine yardımcı olan birinin varlığına işaret eder. Bazı kaynaklarda, Yıldırım Bayezid'in "mashara" adıyla anılan bir hizmetkârının, musahibe benzer bir konumda olduğu ve padişah üzerinde etkili olduğu görülür.
Musahiblik, zamanla resmi bir nitelik kazanmış ve hangi alanlara yönelik bir görev haline geldiği netleşmiştir. Özellikle III. Murad dönemiyle birlikte, padişahların karakterlerine göre musahiblerin farklı rütbelerde ve işlevlerde arttığı gözlemlenir. Bu dönemden itibaren, musahib kadınların da ortaya çıktığı bilinmektedir.
Musahiblik özel bir görev olmakla birlikte, idari ve ilmi görevliler arasından seçilen musahibler çeşitli sorumluluklar üstlenirdi. III. Murad döneminde musahiblerin görüş ve tavsiyeleri padişahlar üzerinde etkili olurdu, hatta zaman zaman siyasi meselelere karışır ve idarecilere zor durumlar yaşatabilirdi.
Padişahlar, musahiblerini kendileri seçer ve istedikleri zaman bu görevden affederlerdi. Özellikle Musahib Mustafa Paşa gibi bazı musahibler, padişahlar üzerinde uzun süre etkili olmuş ve siyasi olaylarda belirleyici bir rol oynamışlardır.