Plütoraksi
Yönetme erkinin maddi açıdan üstün kişilerce paylaşılmasını öngören oligarşik bir yönetim biçimi.
Zenginler (zenginlik) tarafından yönetim. Devlet görevlerinin, gerek (ya) onları elde etmenin, gerekse (ya da) onları el altında tutmanın, bunları yapmanın gerektirdiği masrafların çok yüksek olması yüzünden, yalnızca hatırı sayılır bir ölçüde zenginlik sahibi kimseler tarafından yerine getirilebilecek bir şekilde ayarlandığı (başında, daha kuruluştan itibaren veya zamanla amaçlanılmadan öyle olduğu) yönetim-hükümet şeklidir.
Plütokrasi, bir devlet görevini el altında tutmanın, o görevde bulunmanın zenginlik elde etmenin yolu, aracı olduğu yönetim biçiminden ayırılmalıdır. ABD demokrasisi plütokrasi olma yolunda bir eğilime sahiptir. Halbuki plütoktarik olmayan demokratik merkeziyetçilik sistemi önemli devlet görevleriyle mühim miktarda zenginlik elde edilmesine meydan verir. Bu tanıma tam olara uyabilecek bir örnek bulmak zordur.
Özellikleri:
Ekonomik Güç: Plütokrasilerde siyasi güç ekonomik güçle doğrudan ilişkilidir. Büyük sermaye sahipleri ve zengin bireyler, siyasi arenada belirleyici bir rol oynar.
Siyasi Etki: Zenginler, seçim kampanyalarına yaptıkları bağışlar, lobi faaliyetleri ve medyadaki etkileri aracılığıyla politik kararları etkileyebilirler.
Yasalar ve Politikalar: Ekonomik elitler, kendilerine avantaj sağlayacak yasaların ve politikaların çıkarılması için çaba gösterirler. Bu, vergi indirimleri, sübvansiyonlar veya regülasyonların gevşetilmesi gibi konuları içerebilir.
Eşitsizlik: Plütokratik sistemlerde, gelir ve servet eşitsizliği genellikle yüksek seviyededir. Zenginler, ekonomik ve siyasi güçlerini pekiştirirken, toplumun geri kalanının bu güç yapılarına erişimi sınırlıdır.
Tarihsel Örnekler:
Roma İmparatorluğu: Özellikle Geç Cumhuriyet döneminde, büyük toprak sahipleri ve zengin tüccarlar, Roma'nın siyasi hayatında önemli bir yer tutmuşlardır.
Orta Çağ İtalya'sı: Floransa ve Venedik gibi şehir devletlerinde, ticaret ve bankacılık ile zenginleşmiş aileler, şehir yönetiminde belirleyici olmuştur.
Modern Bağlam:
Günümüzde plütokrasi, genellikle eleştirel bir terim olarak kullanılır ve ekonomik gücü elinde bulunduranların siyaseti etkilediği sistemleri tanımlamak için kullanılır. Özellikle Amerika Birleşik Devletleri ve bazı Batı ülkelerinde, büyük şirketlerin ve milyarderlerin siyasetteki etkisi plütokrasi tartışmalarını gündeme getirmektedir.
Plütokrasi eleştirileri, demokratik ilkelerle çeliştiği ve halkın genel iradesinin değil, ekonomik elitlerin çıkarlarının korunduğu bir yönetim şekli olduğu yönünde yoğunlaşır. Bu nedenle, plütokrasi karşıtı argümanlar, daha adil ve eşitlikçi bir toplumsal yapı ve yönetim biçimi çağrısı yapar.