Çeçname Nedir, Ne Demek, Konuları, Özellikleri, Hakkında Bilgi

Çeçnâme. Hindistan’ın Sind bölgesi tarihiyle ilgili müellifi meçhul bir eser.

Adını İslâm fethi öncesi Sind’de hü­küm süren Çeç hanedanından almıştır. Çeçname’nin III. (IX.) yüzyılda telif edi­len Arapça orijinali günümüze gelmemiş­tir. Ali b. Hâmid b. Ebû Bekir el-Kûfî, eseri 613’te (1216) bir mukaddime ve hatime ekleyerek Farsça’ya çevirmiş ve Sind hâkimi Nâsırüddin Kabâce’nin vezi­ri Aynülmülk Fahreddin el-Eş’arfye sun­muştur. Zamanımıza intikal eden bu Farsça tercüme daha sonra Fetihname, Târih-i Hind, Fetihnâme-i Sind, Min-hâcü’d-dîn ve’l-mülk, Mİnhâcü’l-me-sâlik, Târih-i Sind, Târih-i Kösımi ad­larıyla da anılmıştır. Eserde Sind’in İs­lâm fetihlerinden önceki tarihiyle VII. yüz­yılda gerçekleştirilen İslâm akınları hak­kında bilgi verilmektedir. Burada, Emevî Halifesi I. Velîd tarafından 711’de Sind’in fethine memur edilen Muhammed b. Kasım es-Sekafî’nin ülkedeki savaşları ve fetihleri çok geniş bir şekilde yer al­maktadır.

Çeçnâme’de biri Sind, diğeri klasik Arap tarihçiliği olmak üzere iki ayrı ta­rihçilik geleneğine yer verilmiştir. Eserin Sind’in fetihten önceki tarihiyle ilgili bölümü, Arapça malzeme ile zenginleş­tirilmiş müstakil bir kitap gibidir. Müel­lif İslâmî dönemle ilgili bölümü yazar­ken muhtemelen Belâzürî, Ya’kübî ve İbn Cerîr et-Taberî gibi Arap tarihçile­rin eserlerinden istifade etmiştir. Ayrı­ca Medâinî’nin Kitâbü Sağri’l-Hind, Ki-tâbü cUmmâli’l-Hind, Kitâbü Fethi Mekrân, Kitâbü Ahbâri Şaftı/, Kitâbü Fütûhi’l-Hind ve’s-Sind gibi kaybol­muş eserlerinden faydalanmıştır. Çeç-nâme, Sind tarihi için birinci elden kay­nak olduğu gibi Medâinî’nin zamanımı­za intikal etmeyen eserlerindeki bilgile­ri nakletmesi bakımından da önemlidir.

Çeçnâme’rim önce Elliot ve Dovvson tarafından yapılan Özet halinde İngilizce çevirisi, The History oî India as Told by üs Historians adlı ese­rin 1. cildi içinde yayımlanmış (s. 131-211), tamamı ise daha sonra Mirza Kalichbeg Fredunbeg tarafından The Chach Na-mah, an Ancient History of Sind Gi-ving the Hindu Period down to Arab Conquest adıyla İngilizce’ye çevrilmiştir. Ömer b. Muhammed Dâûd-pota Çeçname’nin Farsça metnini Fetih-nâme-i Sind {Chach-nâmah) adıy­la yayımlamıştır. Kitabı ayrıca A. Rezvî Urduca’ya, Mahdum Emir Ahmed ile Nebî Bahş Han Baloç da Fetihnâme-i Sind adıyla Sindce’ye çevirmişlerdir.

Diyanet İslam Ansiklopedisi