Sözlükte “bir şeyi anlamak, bilmek, kavramak ve bellemek” anlamına gelen fıkıh kavramı; ıstılahta, kişinin leh ve aleyhine olan şer’î-amelî hükümleri bilmesidir.
"Fıkhi tefsir", İslam terminolojisinde bir tefsir türüdür ve Kur'an ayetlerinin fıkhi boyutlarını açıklamaya odaklanır. "Fıkıh", Arapça'da "hukuk" veya "İslam hukuku" anlamına gelir. Fıkhi tefsirler, Kur'an'ın hükümlerini, yasalarını ve hüküm verme yetkisini açıklar.
Bu tefsirler, Kur'an ayetlerinin pratik uygulamalarını ve günlük hayatta nasıl yorumlanması gerektiğini belirler. Özellikle İslam hukukuyla ilgili olan konuları ele alır. Bu tefsirlerde, Kur'an ayetleri genellikle İslam hukuku alanında uzmanlaşmış din alimleri tarafından incelenir ve yorumlanır.
Fıkhi tefsir, İslam toplumunda yaşayan bireylerin günlük hayatlarında dinî hükümleri nasıl uygulamaları gerektiği hakkında rehberlik sağlar. Aynı zamanda İslam hukukunun gelişimine katkıda bulunur ve İslam toplumunda adaletin sağlanmasına yardımcı olur. Bu tefsir türü, özellikle İslam hukuku üzerine çalışan hukukçular ve din alimleri arasında yoğun ilgi görür.
Kur’ân, Allah ile kul, insan ile insan ve insan ile diğer varlıklar arasındaki ilişkilerde rehber olması için indirilmiştir. Allah-kul ilişkisinin iki boyutu vardır: Îmân ve amel. İslâm’ın ilk yıllarında bu iki boyut fıkıh kavramı ile ifâde edilmiştir. Daha sonra îmân kelâm ilminin, ibâdet-amel ise fıkıh ilminin konusu olmuştur. İşte fıkıh alanı ile ilgili âyetleri tefsîr eden bilim dalına ve bu dalda yazılan eserlere fıkhî tefsîr denilmiştir. Fıkhî tefsîrin bir diğer adı da Ahkâm tefsîridir. (bk. Ahkâmü’l-Kur’ân)
Fıkhî tefsîr; ya hadisleri, ya içtihadı-re’yi, ya da her ikisini birlikte ele alarak yapılmıştır. Bazı İslâm bilginleri ibâdet-muâmelât ile ilgili âyetlere dayanarak fıkhî bir sistem kurmuşlar (Hanefî, Şâfiî ekolleri gibi) bazıları da söz konusu âyetleri tefsîr edip “Ahkâmü’l-Kur’ân” adlı eserler yazmışlardır: Îmam Şâfiî (ö. 204/819), Tahâvî (ö. 321/933), Cassâs (ö. 370/981) ve Ebû Bekr İbnü’l-Arabî (ö.671 /1272), el-Câmi’ li-Ahkâmi’l-Kur’ân, Sâbûnî’nin Ravâiu’l-Beyan fî Tefsîri Âyâtil-Ahkâm, Ali Sâyis’in Tefsîru Âyâti’l-Ahkâm, Mehmet Vehbi’nin Ahkâmü’l-Kur’âniyye adlı eserleri bu sahada yazılmış meşhur eserlerdir.
- Ahkam Tefsiri Nedir, Özellikleri, Ünlü Örnekleri, Hakkında Bilgi
- Mezhebi Tefsirler Nedir, Ünlü Örnekleri, Hakkında Bilgi
- İşari / Tasavvufi Tefsir Nedir, Özellikleri, Ünlü Örnekleri, Hakkında Bilgi
- Lugavi Tefsir Nedir, Özellikleri, Örnekleri, Hakkında Bilgi
- Dirayet Tefsiri Nedir, Özellikleri, Ünlü Örnekleri, Hakkında Bilgi
- Rivayet Tefsiri Nedir, Ne Demek, Ünlü Örnekleri, Hakkında Bilgi