Cumhuriyet döneminin başlarında il merkezi durumuna gelen Malatya şehri, hem mekânsal büyüme olarak hem de nüfus miktarı bakımından hızlı bir gelişme sürecine girmiştir. Bu gelişme 1931’de Adana-Fevzipaşa-Malatya demiryolunun, 1937’de Sivas-Malatya demiryolunun şehre ulaşmasıyla ivme kazandı. 0 dönemde şehir merkeziyle demiryolu istasyonunu birbirine bağlayan bati-doğu istikametinde 4,5 km. uzunluktaki İstasyon caddesinin iki tarafında da iskân bulunmuyor, meyve bahçeleri, kavak ve iğde ağaçları, tütün tarlaları sıralanıyordu. Bu cadde üzerinde 1930’lu yılların sonlarına yaklaşıldığında iki önemli sanayi kuruluşu (tütün fabrikası ve pamuklu dokuma fabrikası) gerçekleşince önce bu fabrikalarla şehrin arası, daha sonra fabrikalarla demiryolu istasyonunun arasındaki boşluklar dolmaya başladı ve şehir batısında bulunan istasyona doğru büyüme eğilimi gösterdi. Nüfusu da Cumhuriyet’in ilk sayımında (1927) 20.000’i biraz aşarken (20.399) 1950’de iki katını da aşarak 50.000’e çok yaklaştı (48.621 nüfus). Şehirde 1950-1960 arası dönemdeki sanayi faaliyetleri ilk dönemdeki kadar hızlı olmamakla beraber 1956’da şeker fabrikasının devreye girmesi, yerleşmenin istasyondan da daha batıya doğru Kayseri karayolu istikametinde büyümesini sağladı. Bu dönem aynı zamanda, bütün Türkiye’de olduğu gibi Malatya yöresinde de kırsal kesimden şehre yönelen göçlerin hızlandığı bir dönem olduğundan şehir nüfusunda önemli artışlar oldu. 1960 yılında 83.692’yi bulan nüfus 1965’te ilk defa olarak 100.000’i aştı (104.428). Şehir kuzeye doğru da genişlemeye başladı. Yerleşme demiryolunun kuzey ve kuzeybatısına yayılarak Gazi mahallesi, Cumhuriyet mahallesi. Fatih mahallesi, Yeşil Kaynak mahallesi gibi yeni mahalleler kuruldu. Şehrin kuzeyinde eskiden beri mevcut, fakat şehirle arasında boşluklar bulunan Çarmuzu mahallesi aradaki boşluklar dolarak şehirle bütünleşti. Eskiden şehirden uzak yerleşmeler durumunda olan kuzeydeki Hanımın Çiftliği, doğudaki Çöşnük, batıdaki Karakavak, güneybatıdaki Tecde aradaki boşluklar dolarak Malatya şehriyle bütünleşti. Bu suretle Cumhuriyetin başlarında kırk dört mahalleden ibaret olan Malatya şehrinin mahalle sayısı XXI. yüzyıla girerken seksene çok yaklaşmıştı. Nüfusu da bu mekânsal gelişmeye paralel olarak 1985-6 200.000′! aştı (243.138). 2000 yılında yapılan nüfus sayımına göre de 400.000’e yaklaştı (381.081]. 2000 yılındaki bu nüfus miktarına göre Malatya Doğu Anadolu bölgesinin birinci, Türkiye’nin on dördüncü büyük şehriydi. Malatya, günümüzde önemli bir ticaret merkezi olmasının yanında çeşitli sanayi kollarının bulunduğu bir sanayi merkezi ve 1975’te kurulan İnönü Üniversitesi dolayısıyla da bir kültür merkezidir.
Malatya şehrinin merkez olduğu Malatya ili Sivas, Erzincan, Elazığ, Diyarbakır, Adıyaman ve Kahramanmaraş illeriyle çevrilmiştir. Merkez ilçeden başka, Akçadağ, Arapkir, Arguvan, Battalgazi, Darende, Doğanşehir, Doğanyol, Hekimhan, Kale, Kuluncak, Pötürge, Yazıhan ve Yeşilyurt adlı on üç ilçeye ayrılır. 12.313 km2 genişliğindeki Malatya ilinin sınırları içinde 2000 yılı nüfus sayımına göre 853.658 kişi yaşıyordu, nüfus yoğunluğu İse altmış dokuzdu. Diyanet İşleri Başkanlığı’na ait 2002 yılı istatistiklerine göre Malatya’da il ve ilçe merkezlerinde 250, kasabalarda 154 ve köylerde 4B8 olmak üzere toplam 862 cami bulunmaktadır. İl merkezindeki cami sayısı 134’tür.
- Malatya Tarihi -Fiziki, Demografik, Ekonomik Yapı- Hakkında Bilgi
- Malatya Şehri Tarihi -Başlangıçtan Milli Mücadele Dönemine Dek-
TDV İslâm Ansiklopedisi