Putperest Segu Kralı Monzon Kulubaii’nin oğlu ve halefi olan Damonzon Diarra’yı (1808-1820) yenilgiye uğratan Ahmedü Lobbo, Mâsînâ veya Dina da denilen Fûlânî (Pöl, Fulbe) Devleti’ni kurdu. Hamdallahi şehri etrafında güçlü bir İslâm devleti olan Mâsînâ’nın sınırları Cenne’den Tinbüktü’ye, doğuda Dogon’a, batıda Nampala’ya kadar uzanıyordu. Merkezî bir yönetimi olan devletin başında “imam” adı verilen idareciyle mahallî dilde “batu-mavdo” adı verilen 100 âlimden oluşan bir meclis bulunuyordu. Ahmedü Lobbo’dan sonra yerine oğlu Ahmedü Şeyhu (1844-1852) ve onun ölümünün ardından oğlu Ahmedü Ahmedü (1852-1862) tahta çıktı. 500.000 kişiden oluşan ve “koru” denilen ordusunun başında büyük bir emîr (âmirü mangal) bulunuyordu. Her birinin başında bir emîrin olduğu eyaletlerin içinde en önemlileri Mâsînâ, Tlnbüktü ve Cenne idi. Bu devletten ayrılan Segu’daki Bamanan Krallığı gibi Mâsînâ da 16 Mayıs 1862 tarihinde el-Hâc Ömer ile yapılan savaşla tarihe karıştı.
- Mali Tarihi -Bağımsızlık Dönemi- Hakkında Bilgi
- Mali Tarihi -Tekrur (Tukular) Devleti Dönemi, Hakkında Bilgi
- Mali Tarihi -Fransız İşgali ve Sömürgecilik Dönemi- Hakkında Bilgi
- Mali Tarihi -Gâne (Gana) İmparatorluğu Dönemi-
- Mali Tarihi -Mali İmparatorluğu (Sultanlığı) Dönemi, Hakkında Bilgi
- Mali Tarihi -Tinbüktü Paşalığı- Dönemi, Hakkında Bilgi
- Mali Tarihi -Songay İmparatorluğu (Sultanlığı)- Dönemi
- Mali Tarihi, Tarihçesi, Hakkında Ansiklopedik Bilgi
- Mali Fiziki, Coğrafya, Dili, Etnik, Dini Yapı, İklim Hakkında Bilgi
- Mali Başkenti, Nüfusu, Yüzölçümü, Hakkında Bilgi
- Mali Kültür, Medeniyeti -Kütüphaneler-
- Mali Kültür, Medeniyeti -Eğitim- Hakkında Bilgi
- Mali Kültür, Medeniyeti -İslam, Dini Hayat- Hakkında Bilgi
- Mali Kültür, Medeniyeti -Mimari- Hakkında Bilgi
- Mali Kültür, Medeniyeti -İlmi Hayat- Hakkında Bilgi
- Mali Kültür, Medeniyeti -Edebiyat- Hakkında Bilgi
TDV İslâm Ansiklopedisi