Osmanlıda Madalyalar, Osmanlı Madalyaları, Tarihleri, Hakkında Bilgi

Osmanlılar’da madalya nişandan önce olup ilk Osmanlı madalya­larının ihdası 1143 (1730-31) yılındadır. Ferahi denilen altın madalyanın ne için çıkarıldığı bilinmemektedir. Daha sonra sırasıyla 1168’de (1755) çıkarılan sikke-i cedîd madalyası altın; 1216 (1801) Vaka-i Mısriyye madalyası altın ve gümüş; 1240 (1824-25) Hilâl-iOsmânî altın; 1247 (1831-32) İşkodra madalyası (Câmi-i Nusretiye) altın ve gümüş; 1233(1837) Hâdimü’l-Haremeyni’ş-şerîfeyn beyzî şekiide gü­müştendir. Ayrıca 1249 (1833) Hünkâr İskelesi madalyası altın, gümüş ve bakır; 1255 (1839) Atik iftihar madalyası altın ve gümüş; 1256 (1840) İftihar madalya­sı altın; 1256 (1840) Beriyyetü’ş-Şâm ve Kal’a-i Akkâ madalyası altın ve gümüş; 1260 (1844) Tashîh-i ayâr-ı sikke madal­yası altın, gümüş ve bakır [birincisi 50, ikincisi 44, üçüncüsü 38 mm. çapındadır] 1263 (1847) Kürdistan madalyası (bu ma­dalyanın murassaı olduğu gibi altın ve gü­müşü de vardır]; 1263 (1847) Yemen mu­harebesine mahsus madalya altın ve gü­müş; 1265 (1849) Ayasofya tamir madal­yası altın, gümüş ve bakır (camiyi tamir eden mimar Fosatti, madalyayı yapan sa­natkâr da Robertson’dır); 1266 (1850) Bosna madalyası altın ve gümüş; 1267 (1851) Tanzîmât-ı Hayriyye madalyası tunç (Brüksel’de Hart isimli bir sanatkâr tarafından yapılarak Sultan Abdülmecid’e takdim edilmiştir]; 1270 (1853-54) İftihar madalyası altın ve gümüş; 1270 (1853-54) Sinop madalyası tunç (Paris’te yapıl­mıştır); 1271 (1854-55) Bahr-i siyah ve Tuna madalyası kurşun (Paris’te yapıl­mıştır); 1271 (1854-55) İttifâk-ı düvel-i selâse madalyası tunç (Paris’te yapılmış olup küçüktür; yine bu madalyanın aynı olup diğer yüzünde yazılı Paris’te yapılmış küçük, kurşundan bir madalya daha vardır); 1272(1855-56) Kars madalyası altın ve gümüş; 1275 (1858-59) Nişân-ı iftihar altın ve gümüş; 1276 (1859-60) Tahlîs-i can madalyası gü­müş ve bakır; 1276 (1859-60) Tahsîn-i hü­ner ve marifet madalyası altın, gümüş ve bakır; 1277 (1860-61) Zaptiye çavuşları madalyası gümüştür.

Sultan Abdülaziz’in saltanatı zamanın­da ortaya çıkan madalyalar, 1279 (1862) Karadağ madalyası gümüşten; 1279 (1862) Sergi-i umûmî-i Osmânî madalya­sı altın, gümüş ve bakırdan; 1279 (1862) Şeşhaneli tüfek altın ve gümüşten; 1280 (1863)  Endaht nişanı madalyası gümüş­ten; 1282 (1865) Kolera madalyası gü­müşten; 1285 (1868) Atik Girit madal­yası gümüşten olmak üzere hazırlan­mıştır.

II. Abdülhamid döneminde şu madalya­lar çıkarılmıştır: 1294 (1877) Bosna mu­harebesi madalyası gümüş; 1294 (1877) Plevne madalyası gümüş; 1296 (1879) Tarz-ı atık imtiyaz madalyası altın; 1300 (1883) Tarz-ı cedîd büyük imtiyaz madal­yası altın ve gümüş; 1302 (1885) İftihar madalyası altın ve gümüş; 1302 (1885) Küçük İmtiyaz madalyası altın ve gümüş; 1307 (1889-90) Alman mülakat madal­yası altın, gümüş ve bakır; 1308(1890-91) Tarz-ı cedîd Girit madalyası altın ve gümüş; 1308 (1890-91) Liyakat madalya­sı altın ve gümüş; 1310 (1892-93) Tarz-ı cedîd Yemen madalyası altın ve gümüş; 1310 (1892-93) Ziraat ve Sınaat madal­yası altın, gümüş ve bronz; 1312(1894-95) Hareket-i arz madalyası altın, gümüş ve bakır; 1313 (1895-96) Anadolu mü-sâbînîne iane madalyası gümüş; 1314  (1896-97) Te’sîsât-ı askeriyye iane ma­dalyası altın, gümüş ve alüminyum; 1314 (1896-97) Yunan muharebesi madalyası gümüş; 1315(1897) Evlâd-ı şühedâ ve ma’lûlîn-i guzât asâkir-i şâhâne İane ser­gisi madalyası yaldızlı gümüş, gümüş, ba­kır ve nikel; 1317 (1899) Maarif madalya­sı altın ve gümüş; 1318(1900) Hamidiye Hicaz demiryolu madalyası altın, gümüş ve nikel; 1322 (1904) Hamidiye Hicaz de­miryolu Maan mevkiinin açılış madalyası altın, gümüş ve bakır; 1322(1904) Harîr müsabakası madalyası altın, gümüş ve bakır; 1324 (1906) Cem’iyyet-i umûmiy-ye-i Belediyye madalyası bakır; 132S (1907) Darülfünun madalyası alüminyum; 10 Temmuz 1324 / 24 Cemâziyelâhir 1326 (24 Temmuz 1908) Kânûn-ı Esâsî madal­yası altın ve gümüş; 1326 (1908) Hami­diye Hicaz demiryolunun Medîne-i Mü­nevvere mevkiine ve Aynüzzerkâ suyunun demir borularla Medine’ye ulaşması ve Hamidiye Camii’nin inşasının bitmesi, elektriğin getirilmesi hâtırası madalyası gümüş; 1326 (1908) Macar zuvvâri hâtı­rası madalyası yaldızlı bakır; 1326 (1908) Galatasaray futbol kulübü madalyası gü­müş ve bakır; i 326 (1908) Kadıköy İttihâd-ı Osmânî Mektebi madalyası bakır ve alüminyum.

V. Mehmed Reşad devrinde çıkarılan madalyalar: 1325r. (1909) Bursa sergisi madalyası altın ve gümüş; 1326 r. (1910) Galatasaray Terbiye-i Bedeniyye Kulübü madalyası bakır; 1327. (1911) Hâtıra-i Âbide-i Meşrûtiyet madalyası altın; 1328 r. (1912) Donanma madalyası altın, gümüş, bakır, nikel, alüminyum; 1329r. (1913) Hamidiye kruvazörü madalyası bakır; 1330 r. (1914) Tayyare madalyası attın, gümüş ve bakır; 1330r. (1914) Müdâfaa-i Milliye biçki yurdu madalyası altın, gü­müş; 1330 r. (1914) Harp madalyası fak­fon (bafon); 24 Mart 1330 (6 Nisan 1914) Kahire seyâhat-ı havâiyyesine mahsus madalya altın, gümüş, tunç; 1332. (1916)  Bezmiâlem Valide Sultanîsi ma­dalyası gümüş; 1332 r. (1916) Ticaret Mekteb-i Âlîsi madalyası gümüş; 1333 r. (1917)  Fenerbahçe İdman Yurdu madal­yası bronz; 1333 r. (1917) Kadıköy Fukaraperver Cemiyeti madalyası gümüş; 1333 r. (1917) Alman mülakat madalyası altın, gümüş ve bakır; 1334 r. (1918) Avusturya mülakat madalyası altın, gü­müş ve bakır; 1334r. (1918) Çanakkale ziraat sergisi madalyası gümüş ve bakır. Sultan Vahdeddin döneminde çıkarılan madalyalardan 1337r. (1921) Çiçekmeşheri madalyası gümüş ve bronz; 1337r. (1921) Traktör müsabakası madalyası al­tın, gümüş ve bronzdan yapılmıştır.

Söz konusu madalyaların şekillerinin nasıl olacağı, kimlere ne şekilde takılacağı hususunda nizâmnâmeler hazırlanmış­tır. Madalya geleneği Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan sonra da sürmüş­tür. Cumhuriyet döneminin ilk madalya­sı İstiklâl madalyasıdır (1926-1931). Millî Mücadele sırasında cephe ilerisi ve geri­sinde başarı gösteren asker ve sivillere verilmek üzere çıkarılmış olup savaşa fii­len katılanlara kırmızı, cephe gerisinde çalışanlara beyaz, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerine yeşil kurdeleli pirinç ma­dalyalar verilmiştir. 1971’de çıkan savaş madalyası yanında şeref, övünç, üstün hizmet madalyaları da vardır.

TDV İslâm Ansiklopedisi

Daha yeni Daha eski