Mozambik’in büyük bir kısmını, Natal kesiminde daralan ve Aşağı Limpopo nehri etrafındaki Maputo ovası ile alçak Sabi {Beira) ovasını ve irili ufaklı bazı kumlukları içeren geniş bir kıyı ovası oluşturur. Onun gerisinde ise yapısında granitlerin hâkim bulunduğu bir plato uzanır. Ülke bol yağışlı tropikal bir iklime sahiptir. Kıyı boyunca devam eden Mozambik sıcak su akıntısı yıllık ortalama sıcaklıkları yükseltir; bu değerler güneyde 23°C, kuzeyde Z7°C arasında değişmektedir. Yağışlar kıyı istasyonları olan Beira, Quelimane, ln-hambane’de genellikle 1000 milimetreden fazladır; iç kısımlara doğru gidildikçe azalarak Limpopo ve Save ırmakları arasında 400 milimetrenin altına düşer. Yağış miktarı dağlık kesimlerde 2000 milimetreye varan bir değer gösterir. Kuzeybatıda deniz seviyesinden 480 m. yükseklikte yer alan Malavi (Nyassa) gölü Afrika’nın üçüncü büyük gölüdür; genişliği 30-80 km. arasında değişen gölün en derin yeri 700 metredir. Başlıca akarsular Zambezive Limpopo nehirleridir. Afrika’nın dört büyük nehrinden biri olan 2600 km. uzunluğundaki Zambezi’nin yukarı kesiminde 122 m. yükseklikten dökülen dünyanın en büyük çağlayanlarından Victoria bulunmaktadır. Limpopo ise Güney Afrika Cumhuriyeti’nin Witwatersrand yöresinden doğar ve Zimbabve platosundan çıkışında bir dizi büyük çağlayan oluşturduktan sonra Maputo’nun kuzeyinde Hint Okyanusu’na dökülür. Ülkenin geniş bvr Vısmvnûa doğal bitki örtüsünü ormanlar meydana getirir. Alçak sahalarda savan otluk ve fundalıkları, kıyı kordonlarında yoğun kıyı ormanları hâkimdir. Aşağı Limpopo havzasında kurak savan tipinin temsilcisi olan baobab ağaçlan yaygındır.
Mozambik’te nüfus yoğunluğu 23 kişidir. Nüfusun büyük bir kısmını birçok etnik gruba ayrılan Bantular oluşturur; ayrıca melezler, Hintliler ve Çinliler de bulunur. Siyah nüfusun büyük çoğunluğu dağınık, küçük köylerde yaşar; bunların en yoğun olduğu sahalar kıyı boyu ile Zambezi deltasıdır. Beyaz nüfusun çoğu şehirlerde oturur. Resmî dil Portekizce’nin yanında daha çok yerel diller konuşulur. Halkın yaklaşık % 30’unun hıristiyan olduğu ülkede müslüman oranıyla ilgili olarak % 20-30 arasında farklı rakamlar verilmekte, nüfusun geri kalanını ani-mistlerle diğer din mensupları teşkil etmektedir.
Mozambik ekonomisinin önemli iki unsuru tarımsal ürünlerin ihracatı ile liman faaliyetleridir. Başlıca ürünleri mısır, muz, hint dansı, manyok, yer fıstığı, şeker kamışı, kenevir, pamuk, tütün, çay, pirinç ve hindistan cevizi teşkil eder. Hayvancılık sığır, koyun, keçi ve domuz üzerinedir; alçak sahalarda çeçe sineği sebebiyle hayvancılık yapılamaz. Aşağı Zambezi bölge balıkçılıkla meşguldür.
Ülkenin maden kaynakları gümüş, amyant, boksit, beril, kömür, kolumbit, grafit, mika, lityum, altın, tuz, turmolin ve uranyumdur; ancak bunlardan gereğince yararlanıldığı söylenemez. Ekonomik hayat Güney Afrika Cumhuriyeti, Zimbabve ve Malavi’den gelen demiryolları etrafında gelişmiştir. En önemli liman olan Maputo aynı zamanda bir sanayi merkezidir; burada özellikle gıda sanayiine ait tesisler, bira, yağ ve sabun fabrika-larıyla küçük madenî eşya imalâthaneleri bulunmaktadır. Mozambik güçlü bir ekonomiye sahip değildir; halk iş bulmak için daha zengin durumdaki komşuları Güney Afrika Cumhuriyeti ile Zimbabve’ye gider. İhraç edilen tarımsal ürünlerin başında pamuk, hindistan cevizi, kenevir ve şeker gelir. İthal malları tekstil, gıda, kimya, metal sanayii ürünleri, her türlü işlenmiş eşya ve ulaşım araç gereçleridir. Ülkenin ticarî dengesi devamlı şekilde açık verir; bununla birlikte alınan bazı önlemlerden sonra yabancı sermaye yatırımları artmaya başlamıştır. Gelir kaynaklan arasında özellikle Maputo bölgesinde gelişmiş olan turizm önemli bir yer tutar.
- Mozambik -Ülkede İslamiyet-
- Mozambik Tarihi, Ülke Tarihçesi
- Mozambik Başkenti, Yüzölçümü, Nüfusu
TDV İslâm Ansiklopedisi