MacDONALD, Ramsay (1866-1937)
Ingiliz siyaset ve devlet adamı. Ülkesinin ilk İşçi Partisi hükümetini kurmuş, 1924’te ve 1929-1935 arasında başbakanlık yapmıştır.
James Ramsay MacDonald 12 Ekim 1866’da İskoçya’da Morayshire’ın Lossiemouth köyünde doğdu, 9 Kasım 1937’de Güney Amerika yolculuğu sırasında öldü. Bir köylü ile ev hizmetkârının evlilik dışı çocuğu olan MacDonald’ı annesi ve güçlü dini inançları olan anneannesi büyüttü. Doğduğu köyde ilköğrenimini tamamladıktan sonra 1885’te Bristol’e çalışmaya gitti. Burada Sosyal Demokratik Federas-yon’un Bristol şubesinin çalışmalarına katılınca kendini sosyalist düşüncelerin tartışıldığı bir ortamda buldu. 1886’da Londra’ya gitti ve bir depoda kâtip olarak çalışmaya başladı. Fen lisansı derecesi de almaya çalıştığı bu yıllarda, reformcu sosyalistlerin kulübü niteliğindeki Fabian Society’ye, sendikalar arası ilişkiyi sağlamak amacıyla kurulmuş bulunan -Londra Meslek Konseyi’ne ve 1894’te de BİP’e (Bağımsız İşçi Partisi) katıldı.
1897’de tanınmış bir bilim adamının kızıyla evlendikten sonra parasal sıkıntılardan kurtulan Mac-Donald’ın evi önde gelen sendikacıların ve sosyalistlerin uğrak yeri haline geldi. MacDonaldlar’ın sık sık dünya seyahetlerine çıkmaları ise Ramsay MacDonald’ a üst sınıfların yaşam biçimini ve diplomasi alanının inceliklerini tanıma olanağı sağladı.
Sendikaların BİP’i desteklemesi için yoğun çaba harcayan MacDonald, 1900’de sendikaların işçi milletvekillerini sürekli olarak Avam Kamarası’na sokabilmek için oluşturdukları İTK’nm (İşçi Temsil Komitesi) birinci sekreteri oldu. 1906 seçimlerinde 29 milletvekili çıkarmayı başaran İTK, İşçi Partisi’ne (İP) dönüştü.
İlk milletvekilliği
1911’de Keir Hardie’den sonra İP Avam Kamarası grup başkanı olan MacDonald, 1914’te İngiltere’
milletvekilliği nin Almanya’ya karşı savaşa girmesini ahlaki açıdan yanlış bulduğunu açıklayınca yerini A.Henderson’a bırakarak istifa etmek zorunda kaldı. 1914’te dış politika üstünde parlamento denetimi sağlamayı amaçlayan Demokratik Denetim Birliği’nin kuruluşuna katkıda bulundu. 1918 seçimlerinde milletvekili olamadıysa da, 1922’de yeniden Avam Kamarası’na girdi ve İP parlamento grubu başkanı oldu.
Hükümeti kurması – ikinci başbakanlık dönemi
MacDonald Ocak 1924’te Liberaller’in desteğiyle ilk İşçi Partisi hükümetini kurduktan sonra silahsızlanmayı amaçlayan ve Milletler Cemiyeti’nin 2 Ekim 1924’te kabul ettiği Cenevre Protokolü’nün hazırlanmasına katkıda bulundu. Özgür İrlanda Devleti’nin altı Kuzey eyaleti üstünde hak iddia etmesinden vazgeçmesine karşı borçlarını iptal etti. SSCB’yi tanıdıktan sonra bu ülkeyle ticari ilişkiye de girmek istemesi yoğun bir muhalefete neden olunca 4 Kasım 1924’te istifa etmek zorunda kaldı ve Muhafazakârlar işbaşına geldi. 1929 seçimlerini İP’nin büyük bir çoğunlukla kazanmasının ardından Haziran’da yeniden başbakan olan MacDonald, 1930’da ABD’yle deniz güçlerini sınırlamaya yönelik bir antlaşma imzalamayı başardı. Ancak, Büyük Dünya Bunalımı’ nın İngiliz ekonomisi üstündeki olumsuz etkileri karşısında çaresiz kalıp Ağustos 1931’de istifa etmeye kalkıştıysa da kralın ve öbür parti önderlerinin baskısıyla Muhafazakârlar ve Liberaller’le birlikte bir “ulusal koalisyon” hükümeti kurunca, kendi partisi tarafından dışlandı. MacDonald 1935’te yerini hükümetin en etkili üyelerinden biri olan muhafazakâr Baldwin’e bıraktı.
• KAYNAKLAR: G.Elton, Life of James Ramsay MacDonald, 1939; L.MacNeill Weir, The Tragedy of Ramsay MacDonald in Thought and Action: An Architect for a Better World, 1952.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi