ALEHİN, Aleksandr Aleksandroviç (1892 – 1946)
Rus satranç oyuncusu. 17 yıl dünya şampiyonu olmuştur.
1 Kasım 1892’de varlıklı bir ailenin ikinci oğlu olarak Moskova’da doğdu. Hukuk öğrenimini bitirip, hukuk doktoru olduktan sonra devlet hizmetine girdi ve yüksek hukuk müşavirliği yaptı. Satranç oyununu 9 yaşındayken ağabeysinden öğrendi. İlk başarısını 1908’de katıldığı turnuvada birinci olarak elde etti. 1921’de “Büyük Usta” unvanını kazanmış olarak zamanın usta oyuncularıyla karşılaşmalar yapmak için devlet görevini bıraktı ve Moskova’dan ayrıldı. Aynı zamanda dünya şampiyonluğu maçını organize edebilecek ve bu konuda kendisini destekleyebilecek bir patron bulma amacı vardı. Yaşamının sonraki bölümü dünyanın birçok yerinde katıldığı turnuvalar -da elde ettiğibaşarılarlageçti.1927-1935 ve 1937-1946 yılları arasında toplam 17 yıl dünyanın sırasıyla dördüncü ve altıncı satranç şampiyonu oldu. Rusya şampiyonu Botvinnik’e karşı dünya şampiyonluğu unvanını korumak üzere Londra’ya giderken uğradığı Lizbon yakınındaki Estoril’de mütevazi bir otel odasında 24 Mart 1946’da kalp krizi sonucu öldü.
Alehin ilk kez 1927’de Buenos Aires’te düzenlenen maçta dünya şampiyonu oldu. 1921-1927 arasında şampiyonluğu elinde bulunduran ve “yenilmez” unvanıyla tanınan Jose Raul Capablanca’yı 2,5 ay süren 34 partilik maçta 6 kazanç, 3 yenilgi ve 25 beraberlikle yendi. 1935’te Hollandalı büyük usta Max Euwe’ye 8 kazanç, 9 yenilgi ve 13 beraberlikle yenilerek dünya şampiyonluğunu kaybetti. Ancak iki yıl sonra 10 kazanç, 4 yenilgi ve 11 beraberlikle aynı rakipten unvanını geri aldı.
Alehin satranç yaşamı boyunca toplam 1264 turnuva ve maç partisi oynamış, bunlardan 735’ini kazanmış, 127’sini kaybetmiş, 407’sini de berabere bitirmiştir. 87 turnuvada oynamış, bunların 62’sinde birinci olmuştur. 5’i dünya şampiyonluğu olmak üzere 23 maç yapmıştır. Bunların yalnız ikisini (Nanekarov ve Euwe) kaybetmiş, ötekileri kazanmıştır.
• KAYNAKLAR: M. Euwe, From Steinitz to Fiscber, 1976;A. Kotov, Das Schacherbe Aljechin’s, 1957.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi