ALİ MÜNŞİ [Bursalı] ( ? -1733/34)
Osmanlı hekim. Amipli dizanterinin ilacı üzerine ilk monografiyi yazmıştır.
Bursa’da doğdu, İstanbul’da öldü. Yaşamı hakkında çok az bilgi vardır. Şiirde “Munşî” mahlasını kullanan Hekim Ali, Salim Tezkeresi’ne göre Bursalı Müfettişzadeler soyundandır; başka bir kaynak ise Menteşzadeler’den olduğunu belirtir. Medrese öğrenimini Bursa’da Ahmed Efendi’den, tıp öğrenimini de Yıldırım Bayezid Darüşşifası hekimlerinden Ömer Şifaî Dede’den almıştır. Üsküdar’da Bayramî tarikatından Himmet Dede tekkesinin yakınlarına gömüldüğü için, Ali Münşî’nin bu tarikatla ilgisi olduğu sanılmaktadır.
Ali Münşî köklerinden kusturucu bir alkaloit elde edilen ve amipli dizanteriye karşı kullanılan ipeka bitkisinin tedavi edici özellikleri üstüne ilk monografiyi yazmış, Tuhfe-i Aliyye adlı kitabında sıtma ilacı olarak kullanılan kınakına bitkisinin özellikle anlatmış, Bidaatul Mübtedi adlı yapıtında da çeşitli ilaçlar hakkında bilgi vermiştir. Ayrıca Adrian Minsicht’ten, ilaç formüllerini kapsayan Tercüme-i Akrabadin ya da Kitab-ı Minsicht tercümesi ve Leipzig’li kimyacı Michael Ettmüller’den kristal kimyasına ilişkin Kurazatü’l-Kimya adıyla çevirileri vardır. Bunların dışında Cerrahnâme, Risale-i Fevaid-i Narçil-i Bahrî ve Risale-i Padzehir (Panzehir) gibi risaleleri de yazmıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Bidaatü’l-Mübtedi, ty; İpecacuantha, ty; Tuhfe-i Aliyye, ty.
• KAYNAKLAR: A. Adıvar, Osmanlı Türklerinde İlim 1982; Bursalı Tahir, Osmanlı Müellifleri, 1914; Salim, Tezkere; F.N. Uzluk, “Bursalı Hekim Ali Münşi Efendi”, A.Ü. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, VIII (3), 1950; F.N. Uzluk, “Bursalı Ali Münşi: İpecacuantha Üzerine Bir Monografi”, Sağlık Dergisi, X
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi