ÂNGSTRÖM, Anders Jonas (1814-1874)
Anders Angstrom Medelpad’da doğdu. 1839 yılında fizik doçenti olduğu ve eğitim gördüğü Uppsala Üniversitesi’ne geçti. 1842 yılında uygulamalı astronomi çalışmalarında deneyim kazanmak için Stockholm Gözlemevi’ne gitti ve ertesi yıl Uppsala Astronomik Gözlemevi’nin gözetmeni olarak atandı. Angstrom birimi onun ismiyle anılır.
İsveçli fizikçi ve astronom. Tayf analizinin temellerini atmış, çok kısa dalgaboylarının ölçümünde kullanılan birime adı verilmiştir.
13 Ağustos 1814’te Lödgö kentinde doğdu. 1839’da Uppsala Üniversitesi’nden fizik doktorasını aldı; aynı üniversitede öğretim üyeliğine, 1870-1871 arasında da rektörlük görevine getirildi. Üniversitedeki çalışmalarının yanı sıra, 1843’ten başlayarak Uppsala Gözlemevi’nde araştırmalar yaptı. 1867’de Upp-sala’daki Kraliyet Akademisi’nin, 1870’te Londra’daki Royal Society’nin üyeliğine seçildi. 1872’de Rum-ford Madalyası’yla ödüllendirildi. 21 Haziran 1874’te Uppsala’da öldü.
Işık üzerine araştırmaları sırasında billurların çift kırıcılık özelliğini de bulan Ângström, bazı basit gazların tayflarını inceledi, insan vücudunun ısı iletkenliği, Yer’in ısısı ve mıknatıslılığı gibi konuları araştırdı. Halley kuyrukluyıldızının yörüngesini saptamaya çalıştı. Çekingen kişiliği ve çalışmalarını genellikle İsveç dilinde yayımlaması yüzünden önemi biraz geç anlaşılan Ângström, geliştirdiği tayf analizi yöntemi ve astronomi alanındaki çalışmalarıyla sonradan büyük ilgi görmüş, ışık tayfındaki çok kısa dalgaboylarını ölçmek için kullanılan 10’8 cm’lik (bir santimin yüz milyonda biri) bir birime adı verilmiştir.
Ângström’ün oğlu da kendisi gibi fizikçiydi. Uppsala Universitesi’nde profesörlüğe yükselen Jo-han Ângström (1857-1910), Güneş’in yaydığı ısıya ve bu ısının Yer atmosferince soğurulmasma ilişkin çalışmalar yaptı. 1893’te Güneş enerjisini ölçmek için kendi adıyla bilinen bir pirheliyometre geliştirdi. Ayrıca 1895’te, tayftaki kızılaltı ışınları fotoğrafla saptayabilecek bir araç da yapmıştır.
Eserleri: “Optiska under Sökningar”, Philosophical Magazine, (9), 1855; Recherches sur le spectre solaire, 1869, (“Güneş Tayfı Üzerine Araştırmalar”); Spectres des gaz simples, 1871, (“Basit Gazların Tayfı”).