Beat Kuşağı
“Beat Kuşağı” (Beat Generation) kavramı, 1950’lerde ABD’nin San Francisco kentinde oluşup daha sonra başta New York olmak üzere öteki kentlere yayılan bir bohem çevreyi ve edebiyat hareketini anlatır. Hareketin savunucuları için “beat” sözcüğü, hem bitkinlik ve tükenmişliği, hem de bundan kaynaklandığını düşündükleri bir ruhsal güzelliği ve arınmışlığı simgeler. Beat yazarları arasında hareketin adını koyan romancı Jack Kerouac, City Lights adlı yayın ve kitabeviyle hareketin yayılmasında etkili olan şair Lawrence Ferlinghetti ve Ailen Ginsberg , Gregory Corso (1930), Gary Synder (1930) gibi şairler vardır. Yazar William Burroughs da (1914) Beat çevresine yakınlığıyla tanınır.
Beat hareketi, II.Dünya Savaşı sonrası Amerikan toplumunun, insanları robotlaştıran, duygusuz ve duyarsız kılan yapısına, çıkar, maddiyat ve savaş üzerinde yükselen değerlerine karşı bir başkaldırıdır. Her türlü “saygın” konum ve değerden uzaklaşmayı amaçlayan Beat çevresi, işsiz güçsüz olma, uyuşturucu kullanma ve eşcinsellik gibi Amerikan toplumunca kabul edilmeyen anlayış ve ilişkilere sahip çıkmıştır. Kurallara uygun yaşamın tekdüzeliğine karşı düş dünyasını, yaratıcı bir yaşamın temeli olarak görüp savunmuş, Zen Budizm ve Doğu felsefesinde görüşlerini temellendirecek bir felsefi temel bulmuştur. Doğaçlamaya dayanması açısından caz müziği de Beat Kuşağı için önemli bir etki kaynağı olmuştur.
Beat yazarları akademik olan her türlü değeri karşılarına alarak, edebiyatı “sokağın malı” haline getirmeye çalışmışlardır. Edebiyatı, yazarın duygu ve deneyimlerinin kendiliğinden bir dışavurumu olarak görmüş, tutarsız ve dağınık da olsa, düzeltmeden yazılan kuralsız bir edebiyat yaratmayı hedeflemişlerdir. Jack Kerouac On the Road (“Yol Üzerinde”) adlı romanını üç hafta gibi kısa bir zamanda, Ailen Ginsberg ise “Ankor Wat” adlı uzun şiirini yalnızca bir gecede yazmıştır. Kişinin izlenimleri ve düş dünyası edebiyatın tek hareket noktası olurken, günlük konuşma dili benimsenmiş, argodan ve açık saçık anlatımlardan sakımlma-mıştır.
Toplumsal konulan kayıtsız bir tutumla eleştirmelerine, çoğu kez de bölük pörçük ve tekrarlarla dolu bir edebiyat yaratmalarına karşın, Beat yazarları, Amerikan edebiyatında açık sözlü bir eleştirelliği başlatmışlar ve biçimci olmayan bir anlatımı denemişlerdir. 1960 larda etkisini yitiren Beat Kuşağı’nın en yetkin ürünleri Kerouac’ın On the Road adlı romanıyla Ginsberg’in “Howl” (“Çığlık”) adlı uzun şiiridir.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi