ASTER, Ernst von (1880-1948)
Alman felsefe tarihçisi. Çağdaş Nominalizm’in öncülerindendir.
18 Şubat 1880’de Berlin’de doğdu. Prusyalı soylu bir aileden geliyordu. Babası generaldi. Berlin’de başladığı yükseköğrenimini Münih’te sürdürdü. Felsefe dışında zooloji ve matematik dersleri de alarak geniş bir bakış açısı edindi. Münih Üniversitesi’nde önce doçent, sonra profesör oldu. Giessen Üniversite-si’nde görevli bulunduğu sırada faşizme karşı çıkan görüşleri nedeniyle Naziler’in baskısı sonucu erken emekliye ayrılmak zorunda kaldı. 1939’da Türk Hükümeti’nin çağrısı üzerine İstanbul Üniversitesi’n-de felsefe tarihi ve bilgi kuramı dersleri verdi. Ayrıca İktisat Fakültesi’nde iktisat felsefesi, Hukuk Fakültesinde de hukuk felsefesi okuttu. Yaşamının sonuna değin bu görevleri sürdüren von Aster, 21 Ekim 1948’de tatilini geçirmek için gittiği Stockholm’de öldü. Dersleri dışında her yıl büyük ilgi uyandıran ve Felsefe Arkivi, Iş gibi dergilerde yayımlanan seminerler düzenledi. Bu seminerlerde Kant, Marx, Leibniz, Spinoza, Egzistansiyalizm, İngiliz felsefesi, Hegel ve Goethe’nin Faust’u, Türkler’in felsefe tarihindeki rolü üzerine yaptığı konuşmalar Türk Tarih Kurumu bülteninde yayımlanmıştır.
Von Aster’in felsefesinin en belirgin özelliği Egzistansiyalizm (Varoluşçuluk) ve Husserl’in Fenome-nolojisi’ne karşı olması, genellikle çağımızın bilgi kuramına dayanan Yeni-Nominalizm’ini ve Pozitivizm’ini benimsemesidir.
Bilgi Teorisi ve Mantık adlı yapıtında kategorilerin sözcük anlamı taşıyan yüklemler demek olduğunu ileri sürdü. Aristoteles’in on kategorisinin mantık değil, gramer (dilbilim) kategorileri olduğunu savunarak, onun “dil”i çıkış noktası aldığı görüşünü ortaya attı.
Von Aster’e göre, her nesne etkin ve edilgin olamaz, ancak ruhsal bir yönü olan varlıklar bu nitelikleri taşıyabilir. Cansız varlıklar etkin ve edilgin diye adlandırılırken yaşıyorlarmış gibi varsayılır. İşte dilin yaptığı böyle bir canlandırmadır. Sonuçta, etkinlik ve cdilginlik mantıkla bağlantılı değil, dil biçimleridir.
• YAPITLAR (başlıca): Geschichte der Antiken Philosop-hie, 1921, (“İlk Çağ Felsefesi Tarihi”); Geschichte der Englischen Philosophie, 1927, (“İngiliz Felsefesi Tarihi”); Manc und die Gegenzvart, 1929, (“Marx ve Çağımız”); Philosophie der Gegemaart, 1935, (“Çağdaş Felsefe”); Felsefe Tarihi Dersleri, M. Gökberk (der.), 1943; Bilgi Teorisi ve Mantık, M. Gökberk (der.), 1945.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi