ANCILLON, Jean-Pierre (1767 – 1837)
Fransız asıllı Alman düşünür. Tanrı-bilim sorunlarını tinselcilikle uzlaştırarak çözümlemeye çalışmıştır.
Jean-Pierre Frederic Ancillon Berlin’de doğdu, aynı kentte öldü. Nantes Fermanı’ndan sonra Prusya’ ya yerleşen Protestan bir ailedendir. Babası, birçok yüksek görevde bulunmuş çağında ün kazanmış bir tanrıbilimciydi. İlköğrenimini babasından görmüş, sonra Cenevre ve Paris’te okumuştur. Berlin Bilimler Akademisi üyesi, sonra Prusya dışişleri bakanı olmuş, bir süre Prusya Askeri Akademisi’nde görev almıştır. Tarih, kamu yönetimi konularında araştırmalar yapmış, sonra bütün çalışmalarını tanrıbilim ve felsefe sorunları üzerinde yoğunlaştırmıştır.
Ancillon’un, tanrıbilimden felsefeye geçişi, özellikle, ruh kavramıyla ilgilendiği döneme rastladı. Daha sonra, ahlak ve mantık sorunlarını içeren çalışmalara koyuldu. Ele aldığı sorunlarla ilgili, değişik çözümler arasında uzlaştırıcı bir yöntem aradı. 17. yy akılcılığından kaynaklanan seçmeciliğin içerdiği ilkelere dayanarak, tanrıbilimle felsefe arasında bir konu özdeşliğinin bulunduğu görüşünü savundu.
Mantık konusunda Aristoteles’e bağlanan Ancillon, onun öne sürdüğü ilkeleri yorumlamakla yetindi.
Ahlak sorunlarının yorumlanmasında Pythagoras ile Aristoteles’in görüşlerine dayalı, birleştirici bir yöntem uyguladı. Bir yandan Aristoteles’in ölçülülük, “orta yol” kuramını, bir yandan da Pythagoras’m kavramlar, geometri biçimleri ve sayılarla dile getirilen görüşünü benimsedi. Ancak, kendi düşüncelerinin açıklanmasında, matematik ve geometriye dayanan bir yöntem uygulamadı. Bu arada, kendi çağdaşlan Kant, Fichte, Schelliftg gibi Alman bilgeleriyle ilgilendi. Onların ahlak, estetik, bilgi sorunlarını içeren yazılarını inceledi.
Ancillon’un politika konusunda ileri sürdüğü düşünceler, her türlü aşırılıktan kaçmayı savunan, orta yolu tutan görüşü benimsemeyi öğütler. Felsefe ve ahlak sorunlarıyla politika arasında ölçülülüğe dayalı bir bağlantının bulunduğunu ileri sürdüğü yazılarında, yol gösterici, eğitici bir düşünceyi dile getirir.
Ancillon’a göre, bilginin temeli duyu verileri değil, inandır. Kesin olan, tartışma götürmeyen inan, bilginin genel geçerliğini sağlayabilecek en güvenilir ölçüdür. İnanın öngördüğü ilkelerle bağdaşmayan bir bilginin gerçekliği söz konusu değildir. Felsefe, duyguya önem vermezse, bilginin etkili bir kaynağını kurutmuş olur.
Felsefenin görevi insan “ben”inin çözümü, onun bir bütünlük içinde kavranmasıdır. Bütün gerçeklerin kaynağı, insan “ben”inde oluşan düşüncelerdir.“Ben” in kavranması düşüncelerin kaynağını bilmeye yarar.
Ancillon, yaşadığı dönemde, kiliseyle sık sık anlaşmazlığa düşmüştür. Oysa ölümünden sonra kendisinden en çok etkilenen de, yine tanrıbilim sorunlarına yeni çözümler arayan kilise olmuştur.
• YAPITLAR : Metaphysique de Litterature et de Philo-sopbie, 1817, (“Felsefe ve Yazın Metafiziği”); Nouveaux essais de politique et de la philosophie, 1824, (“Felsefe ve Politika Üstüne Yeni Denemeler”); Histoire de la politi-que, 1831 (“Politika Tarihi”), Philosophie et poesie, 1831, (“Şiir ve Felsefe”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi