HACI İVAZ ( ? – 1429 )
Osmanlı siyaset adamı. Bursa’daki Yeşil Cami’yi yaptırmıştır.
Yaşamı üstüne bilgi azdır. Tokat Ahileri’nden Bayezid adlı bir kişinin oğludur. I. Mehmed’in (Çelebi) Amasya’daki sancakbeyliği sırasında tımarlı sipahi oldu, Fetret döneminde tahta geçmesi için onu destekledi. Subaşılığı sırasında bir Karamanoğlu saldırısına karşı Bursa Kalesi’ni büyük bir başarıyla savununca, 1415 dolaylarında vezirliğe getirildi. II. Murad’ın padişahlığı döneminde de önce vezirlik,
ardından ikinci vezirlik yaptı, bu görevi sırasında Veziriazam İbrahim Paşa ile arası açıldı. 1427’de padişaha suikast yapacağı yolundaki bir ihbar üzerine üstü arandı, zırh ve silah bulununca, II. Murad tarafından gözlerine mil çektirildi. Bundan iki yıl sonra çıkan bir veba salgınında hastalanarak öldü.
Hacı İvaz siyasetin yanında mimarlıkla da uğraşmıştır. Bayındırlık işleri için çeşitli ülkelerden birçok sanatçı ve usta getirilmesine ön ayak olmuştur. I. Mehmed’in isteğiyle Bursa’daki Yeşil Cami’jı de o yapmıştır. 1415 dolaylannda başlanan yapı, 1422 dolaylarında tamamlanmıştır. Yine de, son cemaat yeri yapılmadan kalmıştır. Yeşil Cami, iki yanında yer alan ve zaviye olarak kullanılan mekânlardan ötürü zaviyeli ya da çok işlevli camiler diye anılan türün en iyi örneklerinden biridir. Ayrıca, kapılarındaki ahşap işçiliği, tavan nakışları, alçı işleri ve özellikle duvarlarını kaplayan çinileriyle Osmanlı-Türk sanatının Klasik dönem öncesindeki olgunlaşma aşamasını ortaya koyar. Hacı İvaz, 1421 dolaylarında I. Mehmed için tam Yeşil Cami’nin karşısındaki türbeyi de yapmıştır. Yapı, dış duvarları kubbe kasnağına kadar yeşil çinilerle kaplanmış olduğundan Yeşil Türbe adıyla tanınır. Sekizgen planlı bu türbedeki mihrap ve I. Mehmed’in lahdi İznik çiniciliğinin en güzel örneklerindendir.
Hacı İvaz’ın Bursa’daki Hacı ivaz Paşa Camii başta olmak üzere, Hacı İvaz Paşa vakıflarına dahil birçok han ve hamamın da mimarı ya da yaptırıcısı olduğu sanılmaktadır.
• YAPITLAR (başlıca): Yeşil Cami, 1415-1422, Bursa; Yeşil Türbe, 1421, Bursa; Çelebi Mehmed Camii, 1421, Dimetoka, Yunanistan.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi