GEISSLER, Heinrich (1815-1879)
Alman cam ustası ve deney araçları yapımcısı. Kendi adıyla anılan vakum düzeneğiyle tanınır.
Johann Heinrich Wilhelm Geissler 26 Mayıs 1815’te Igelshieb’de doğdu, 24 Ocak 1879’da Bonn’da öldü. Cam işlemeyi küçük yaşta ailesinden öğrenen Geissler’in yaşamına ilişkin bilgiler çelişkili olmakla birlikte, Almanya’nın çeşitli üniversitelerinde ve Hollanda’da çalıştıktan sonra 1852’de Bonn Üniversitesi’ ne teknisyen olarak girdiği ve burada laboratuvar araçları üreten bir atölye kurduğu bilinmektedir. Bu atölyede geliştirdiği deney araçları ona, 1868’de Bonn Üniversitesi’nin onur doktoru unvanını ve 1873’te de Viyana Dünya Fuarı’nda bilim ve sanatta yararlılık madalyası olan “Altın Haç” ödülünü kazandırdı.
Deneysel yönü gelişmiş hemen her bilim dalı için gerekli araç yapımını yaşamının sonuna değin sürdüren, bu arada benzersiz ustalığını yansıtan termometreler ve buhar ölçerler geliştiren Geissler’e ün kazandıran buluşu vakum elde etme yöntemlerine yenilik getiren “Geissler tüpü” oldu. Geissler, 1858’de Tori-celli’nin bir ucu kapalı bir borudaki cıva sütunu üzerinde vakum yaratma yönteminden yararlanarak, hareketli mekanik parçası olmayan bir hava pompası yaptı. Cıva sütununun aşağı hareket ettirilmesiyle oluşturulan vakumun kapalı bir kaptaki havayı, kabın içindeki gaz basıncı cıva sütununun üzerindeki basınca eşitleninceye değin emmesine dayanarak çalışan bu düzenek, havasız bir ortam elde etmekte o güne değin kullanılan yöntemlere oranla son derece başarılıydı. Geissler, yalnızca cam ve lastik borulardan oluştuğu için “Geissler tüpü” adı verilen bu düzenek yardımıyla elde ettiği havasız ortamda, uçlarında elektrotlar bulunan ve bir hava pompasına bağlı olmaksızın deney yapabilme olanağını sağlayan küçük vakum tüpleri de üretti.
Fizikçiler, elektrik akımının havası boşaltılmış ortamlardaki hareketleri üzerinde daha önce de çalışmışlar, ancak deney araçlarının yetersizliği yüzünden önemli bir gelişme sağlayamamışlardı. Geissler, geliştirdiği düzeneklerle, özellikle bu alandaki araştırmalara yeni bir yön kazandırmış, katot ışınları ve elektronun bulunmasıyla sonuçlanan bir deneyler dizisinin yolunu açmıştır.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi