GALLE, Johann Gottfried (1812-1910)
Alman astronomi bilgini. Le Verrier’ nin yaptığı yörünge hesaplarına dayanarak Neptün gezegenini gözlemlemiştir.
9 Haziran 1812’de Saksonya’daki Pabsthaus’da doğdu, 10 Temmuz 1910’da Potsdam’da öldü. 1833’te Berlin Üniversitesi’ni bitirerek, liselerde matematik ve fizik dersleri vermeye başladı. 1835’te Berlin Gözlemevi’nin yöneticiliğine atanan Johann Franz Encke (1791-1865) yeteneklerim yakından tanıdığı bu eski öğrencisini gözlemevine asistan olarak aldı. 1851’e değin uzanan bu görev süresince Gaile, yalnızca iyi donatılmış bir gözlemevinin olanaklarından değil, Encke’nin denetiminde kuramsal çalışmalar yapma şansından da yararlandı ve 1845’te astronomi dalında doktora derecesini aldı. 1851’de Breslau Üniversitesi’nde astronomi profesörlüğüne ve gözlemevinin yöneticiliğine atanan Gaile, kırk altı yıl sürdürdüğü bu görevden 1897’de, 85 yaşındayken emekliye ayrıldı.
Yüz yıla yakın yaşamının altmış iki yılını astronomi çalışmalarına adayan Gaile, en çok kuyrukluyıldızlar, gezegenimsiler, göktaşları ve gökölçümüne (astrometri) ilişkin araştırmalarıyla tanınan usta bir gözlemciydi. Halley ve Encke kuyrukluyıldızlarının geçişlerini gözlemlemiş, 1839 sonuyla 1840 başlarında çok kısa aralarla üç yeni kuyrukluyıldız keşfetmişti. 23 Eylül 1846’da Fransız astronomu Le Verrier, Uranüs’ün yakınında yer alan ve bu gezegenin yörüngesinde küçük sapmalara yol açan yeni bir gezegenin varlığından kuşkulandığını Galle’e yazarak, yörüngesini ve konumunu hesapladığı, ancak Paris Gözlemevi’ndeki araçlarla gözlemlemeyi başaramadığı bu olası gezegeni araştırmasını istedi. Aynı gece Gaile, Berlin Gözlemevi’nin güçlü teleskoplarıyla gökyüzünü taradı ve Le Verrier’nin belirttiği konumda 1 derece kadar geride 8. kadirden yeni bit yıldız gördü. Ancak, Berlin Gözlemevi, Le Verrier’ nin keşfettiği yeni gezegenin gözlem sonuçlarını bilim dünyasına duyurduğunda, astronomlar arasında büyük bir tartışma doğdu. İngiliz astronomu John Couch Adams, Le Verrier’den bir yıl kadar önce, gene Uranüs’ün tedirginliklerinden yola çıkarak yeni gezegenin yörüngesini hesaplamış, ancak konuya geç eğilen Cambridge Gözlemevi 1846 Ağustos’unda girişilen gözlemlerden bir sonuç alamamıştı. Başta Arago olmak üzere Fransız bilim çevreleri gezegene La Verrier’nin adının verilmesinde ısrar , ettiyse de, Adams’m hesaplarının doğruluğu göz önüne alınarak, iki bilginin kuramsal yöntemlerle keşfettiği ve Gaile’ in gözlemlediği yeni gezegene “Neptün” adı verildi.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi