GARSTANG, John (1876-1956)
İngiliz, arkeolog. Anadolu ve Filistin tarihöncesi arkeolojisine önemli katkılarda bulunmuştur.
5 Mayıs 1876’da İngiltere’de Lancashire yakınında Blackburn’de doğdu, 12 Eylül 1956’da Beyrut’ta öldü. Oxford Üniversitesindeki Jesus College’da matematik ve astronomi öğrenimi gördüğü sırada arkeolojiyle ilgilendi. 1895’te Lancashire’daki Roma kalıntılarını araştırdı. 1899’da Mısır’a giderek 1908 yılına değin ünlü arkeolog W.F.Petrie ile Abidos, El Arabah, Mahasna, Beni Hassan gibi kentlerin kazılarında çalıştı.
1904’te Anadolu’ya bir gezi yaptı. İzlediği H.Winckler yönetimindeki Boğazköy kazıları onun Anadolu’ya ilgisini artırdı. 1907’de Liverpool Üniversitesi Arkeoloji Enstitüsü’nün Kilikya Ovası’nda yaptığı yüzey araştırmalarına katıldı. 1908’de bu araştırmada saptanan Suriye sınırı yakınındaki Sakça-gözü Höyüğü’nde kazılara başladı. 1908 ve 1911’de iki mevsim sürdürülen çalışmalarda Geç Hitit döneminden Neolitik Çağ’a kadar sürekli tabakalanma saptandı. 1909-1914 arasında Kuzey Sudan’da Antik Meroe kentini ve yakınlarındaki güneş tapınağını kazdı.
1919’da Filistin’deki İngiliz Arkeoloji Okulu’ nun müdürü oldu. Burada sistematik yüzey araştırmaları üstüne kavramlar geliştirdi. Gaza kenti yakınlarında, Ascalon’u da içeren birçok yerde araştırmalar yaptı. Ascalon’da İÖ 2000’lere tarihlenen bir yerleşme buldu. Kutsal Kitap’ın verilerini kanıtlamak amacıyla sürdürdüğü kazılarda 1926’da Galile Denizi yakınındaki Hazor’u saptadı. En önemli çalışmalarından biri 1930-1936 arasında gerçekleştirdiği Jericho kazılarıdır. Burada İÖ 4500-3500 arasına tarihlediği Neolitik Çağ tabakalarını İlk Bronz Çağı izliyordu. Garstang bu çağda, yani İÖ 3000’lerde Jericho’nun kent haline geldiğini ve İÖ 1400’lerde yıkıldığını ileri sürdü.
Garstand 1936-1937’de Anadolu’da Kilikya’da yeniden bir yüzey araştırması yaptı. Küçük bir alanda yüzden çok höyük saptadı. Bunlardan Mersin’in batısındaki öbür adıyla Soğuksu Höyük’te kazılara başladı. 1937-1939’dan sonra II. Dünya Savaşı nedeniyle ara verilen kazılara 1946’da devam etti. Neolitik tabakalanmamn kalınlığı 10 m’yi geçiyordu. Yerleşme, Kalkolitik Çağ’dan Hitit dönemine değin araştırıldı.
Garstang, yoğun alan çalışmalarının yanı sıra 1902’de Liverpool Üniversitesi’nde Mısır arkeolojisi alanında başladığı öğretim üyeliği görevini 1907’den 1941 ’e değin profesör olarak sürdürmüş, arkeoloji yöntemleri ve alan uygulamaları konusunda dersler vermiştir. 1949’dan ölümüne değin Ankara’da İngiliz Arkeoloji Enstitüsü’nün başkanlığını yapmıştır.
• YAPITLAR (başlıca): The Land of Hittites, 1910, (“Hi-titlerin Ülkesi”); Meroe: The City of the Ethopians, 1911, (“Meroe: Bir Etiyopya Kenti”); The Hittite Empire: Being a Survey of the History, Geography and Monuments of the Hittite Asia Minör and Syria, 1929, (“Hitit imparatorluğu: Anadolu ve Suriye’de Hititlerin Tarihi, Coğrafyası ve Anıtları Konusunda Bir Yolculuk”); The Foundations of Bible History: Joshua, Judges, 1931, (“Kutsal Kitap Tarihinin Temelleri: Jesu ve Yargıçlar”); Prehistoric Mersin, Yiimük Tepe in Southern Turkey, 1953, (“Tarihöncesi Mersin: Türkiye’nin Güneyindeki Yümük Tepe”); The Geography of the Hittite Empire (O.R.Gurney ile), (ö.s.), 1959, (“Hitit imparatorluğunun Coğrafyası”).
• KAYNAKLAR: Anatolian Studies, VI, 1956, (J.Garstang anısına özel sayı, bibliyografya içerir); G.E.Daniel, ^4 Hundred Years of Archeology, 1950; O.R.Gurney, The Hittites, 1969.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi