GREENBERG, Joseph H. (1915)
ABD’li antropolog ve dilbilimci. Afrika dilleri üstüne yaptığı araştırmalarla tanınmıştır.
28 Mayıs 1915’te New York’ta doğdu.Yüksek-öğrenimini Columbia Üniversitesi’nde yaptı. 1940’ta Northwestern Universitesi’nde antropoloji dalında doktorasını tamamladı. 1946-1948 arasında Minnesota Üniversitesi’nde öğretim üyeliği yaptı. Daha sonra geçtiği Columbia Üniversitesi Antropoloji Bölümü’nde 1957’de profesör oldu. 1962’de Stanford Üniversitesi’nde çalışmaya başladı. Yaptığı bilimsel araştırmalarla çeşitli ödüller kazandı. 1954’te aldığı Guggenheim bursu ve Afrika dilleri üstüne yaptığı araştırmalarla 1967’de aldığı Haile Selassie Ödülü bunların arasındadır.
Greenberg’in çalışmaları özelikle Afrika dilleri üstüne yoğunlaşmıştır. Afrika’nın değişik yörelerinde yaşayan insan topluluklarının aynı etnik gruba bağlı olduğunu ileri sürmüş, bunu kanıtlamak için onların dillerini karşılaştırarak aynı dil ailesinden geldiklerini saptamıştır. Onun yalnızca dilden yola çıkarak vardığı bu sonuç, daha sonraları elde edilen arkeolojik bulgularla da doğrulanmıştır.
Çalışmalarının, ağırlıkla diller üstüne olması nedeniyle Greenberg dilbilim alanında da adını duyurmuştur. 1965-1966 arasında Batı Afrika Dilleri Derneği’nin 1977’de Amerikan Dilbilim Derneği’nin başkanlığım yapan Greenberg 1965’te ilk dilbilimci olarak Ulusal Bilimler Akademisi’ne seçilmiştir.
Greenberg otuz ayrı dil üstünde yaptığı araştırmalarının sonucunda dünyadaki dilleri, cümlenin üç öğesinin – özne (Ö), nesne (N), eylem (E) -dizilişine göre üç gruba ayırır: 1) Eylemin sonda olduğu ÖNE (özne-nesne-eylem) dilleri, 2) Eylemin başta olduğu EÖN (eylem-özne-nesne) dilleri, 3) Eylemin ikinci sırada olduğu ÖEN (özne-eylem-nesne) dilleri. Bu sınıflandırmaya göre Türkçe bir ÖNE, İngilizce ÖEN, klasik Arapça ise EÖN dilidir. Greenberg bundan başka her dil türünün sözdizimsel özelliklerini de ortaya koyarak dillerdeki evrensel nitelikleri saptamaya çalışmıştır. Onun bu çalışmasından sonra dilde evrensel olanı bulmaya yönelik araştırmaların sayısı büyük ölçüde artmıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Influence of İslam on a Sudanese Relıgion, 1946,(“İslam’ınBir Sudan Dini Üstündeki Etkisi”); Essays in Linguistics, 1957, (“Dilbilim İncelemeleri”); Lan-guages of Africa, 1963, (“Afrika Dilleri”); Universals of Language, 1963, (“Dil Tümelleri”); Anthropological Linguis-tics: An Introduction,]968,'(“ Antropolojik Dilbilime Giriş”); Language, Culture and Communication, 1971, (“Dil, Kültür ve İletişim”); Language Typology, 1974, (“Dillerin Tipiendiriimesi”);/! Nevi Invitation to Linguistics, 1977, (“Dilbilime Yeni Bir Çağn”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi