Macit Gökberk Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

Macit Gökberk (1908 – 15 Ağustos 1993, İstanbul) Türk felsefeci.

Türk felsefe tarihine önemli katkılar sunan Macit Gökberk, 2 Haziran 1908'de Selanik'te dünyaya geldi. Babası, Kurtuluş Savaşı'nın ilk dönemlerinde İstanbul'a giren ve önemli bir komutan olan ferik (korgeneral) Şükrü Naili Gökberk'ti. İstanbul Erkek Lisesi'nde ortaöğrenimini tamamladıktan sonra 1932'de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'nden mezun oldu. Üniversite reformu sonrası, 1933-1934 yılları arasında Hans Reichenbach'ın asistanı olarak görev aldı ve onun mantık derslerini Türkçe'ye çevirdi. Daha sonra Berlin Üniversitesi'nde felsefe eğitimi alarak 1940 yılında doktor unvanını aldı.

Gökberk, çalışmalarında felsefe tarihi ve dil ve bilgi sorunları üzerinde yoğunlaşmıştır. Anadolu-Yunan felsefesinden başlayarak Kant ve Hegel'e kadar uzanan bir çerçevede çalışmalar yapmış ve özellikle Hegel'in devlet felsefesi ve Kant ile Herder'in tarih anlayışları üzerinde odaklanmıştır. Felsefe tarihi boyunca bilgi sorununa da önem veren Gökberk, felsefenin uygarlık içindeki rolüne ve insanın düşünen bir varlık olarak yaşamdaki etkisine odaklanmıştır.

Gökberk'in dillere de önem verdiği bilinmektedir. Dilin düşüncenin üretiminde temel bir kaynak olduğunu savunmuş ve dilin değişerek gelişen bir varlık olduğunu vurgulamıştır. Ayrıca felsefe kavramlarının anadilden türetilmesi gerektiği fikrini desteklemiştir.

1941'de Türkiye'ye dönerek İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'nde doçent oldu ve 1949'da profesör unvanını kazandı. Akademik kariyeri boyunca felsefe tarihi ve dil sorunu üzerine yoğunlaştı. Anadolu-Yunan felsefesinden başlayarak Kant ve Hegel'e kadar uzanan çalışmalarında, özellikle Hegel'in devlet felsefesi ve Kant ile Herder'in tarih anlayışlarına odaklandı. Bu çalışmalarını "Kant ile Herder’in Tarih Anlayışları" ve "Hegel’in Felsefesi-Yaşayan Yönleriyle" gibi eserlerinde derledi ve Felsefe Arşivi dergisinde yayımladı.

Gökberk ayrıca Türk Dil Kurumu Başkanlığı görevini iki dönem üstlendi. Emekli olduktan sonra da felsefe alanındaki çalışmalarına devam etti. Özellikle Türkçe felsefe terimlerinin oluşturulması ve felsefe dilinin sadeleştirilmesi konularında önemli katkılarda bulundu. 15 Ağustos 1993'te İstanbul'da vefat etti. Her yıl, felsefe ve deneme alanındaki çalışmalarıyla anısını yaşatmak için "Macit Gökberk Felsefe Ödülü" verilmektedir.

Gökberk, felsefe çalışmalarında bilgi sorununa odaklanarak, bu sorunun felsefe tarihi boyunca nasıl evrildiğini ve değişik dönemlerde getirilen açıklamaların ve yorumların önemini inceledi. Felsefenin insanın yaşamdaki etkisi ve uygarlık alanındaki yeri üzerinde durdu. Ona göre, bir ulusun felsefesi, kendi dilinden ayrı bir varlık olarak düşünülemez. Felsefenin doğuşu ve gelişimi, öncelikle felsefe dilinin oluşturulmasına bağlıdır. Felsefenin özgür ve kısıtlanmamış düşüncenin ürünü olduğunu savunarak, bütün uygarlık yaratılarıyla içsel bir bağlantısı olduğunu vurguladı.

Gökberk'in felsefe açısından üzerinde durduğu bir başka konu da dil idi. Ona göre, düşüncenin temel kaynağı olan dil, uygarlığın gelişimiyle birlikte değişir ve kendini yeniler. Dil, statik değil, sürekli olarak değişen ve gelişen bir varlıktır. Bu düşüncesini "Değişen Dünya Değişen Dil" adlı eserinde sergiledi ve dilin nasıl evrildiğini, kendini nasıl yenilediğini ve felsefe ile olan ilişkisini gösterdi. Ayrıca, felsefe kavramlarının nasıl üretilebileceğini ve Batı felsefesinin kavramlarına Türkçe kökenli karşılıklar bulmayı, somut örneklerle göstermeye çalıştı.

Eserleri

Macit Gökberk, felsefe literatürüne önemli eserler kazandırmış bir akademisyendir. "Kant ile Herder'in Tarih Anlayışı" (1948), "Felsefe Tarihi" (1961), "Felsefenin Evrimi" (1979) ve "Değişen Dünya Değişen Dil" (1980) gibi kitaplar, felsefe tarihine ve dilin evrimine dair derinlemesine araştırmalarını içermektedir. Ayrıca, Ernst von Aster'in "Felsefe Tarihi Dersleri" (1943), "İlkçağ ve Ortaçağ Felsefesi" (1943), Eflatun'un "Theiatetos" (1945) ve von Aster'in "Bilgi Teorisi" (1945) gibi önemli eserleri Türkçe'ye çevirmiştir.