ANTONOVİÇ, Maksim Aleksiyeviç (1835-1918)
Rus filozof. Özdekçi felsefenin Rusya’da tanınmasına, yayılmasına öncülük etmiştir.
Harkov bölgesinde Belopolye kentinde doğdu. İnançlarına, geleneklerine çok bağlı olan ailesinin isteği üzerine din öğrenimi gördü. St. Petersburg Tanrıbilim Akademisi’ni bitirdi. Almanya ve Fransa’da hızla gelişen özdekçi (maddeci) felsefenin etkisinde kalarak kilise çevresinden ayrıldı. Bir süre gazetecilik, dergi yazarlığı yaptı. Sovremennik adlı dergide felsefe konularını içeren yazılar yayımladı. Derginin kapatılması üzerine çalışmalarını kitap olarak yayımladı.
Felsefe ve bilimsel çalışmalarının yanında toplumun üretici kesimini oluşturan köylülerin eğitimleri ve okuma yazma öğrenmeleri konusunda girişimlerde bulundu; yönetimi eleştirdi. Felsefe ile toplumsal eylemcilik arasında köklü bir bağlantının kurulması görüşünü savundu.
Antonoviç felsefe çalışmalarına Hegel-Kant gibi kuramcıları eleştirmekle başladı. Özdekçi felsefeyle ilgili görüşleri çağdaşı Çernişevski ve Feuerbach’tan kaynaklanır.
Antonoviç’e göre tek gerçek özdektir. Özdeğin dışında, “varlık” adı verilebilecek bir şeyin
düşünülmesi eski spekülatif felsefenin etkisinde kalmaktır. Emek başlıca üretici etkendir. Bu nedenle toplum düzeni ve devlet yönetiminde emekçi halk topluluğuna ağırlık verilmelidir. Rus ulusunun gelişip aydınlatılması, toplumsal kurumlarm, çağdaş uygarlık anlayışına ve kaynağını emekte bulan yaşam felsefesine göre, yemden düzenlenmesine bağlıdır.
Eğitimin temeli özdekçi ve deney bilimlerine dayalı bir yaşam görüşü olmalıdır.
Antonoviç, estetik konularında da1 özdekçi anlayışa dayanarak gelenekçi, kuramcı görüşe karşı çıktı. Özellikle, “sanat sanat içindir” yerine “sanat emekçi toplum içindir” görüşünü savundu.
Antonoviç’in düşünceleri, ölümünden sonra, daha geniş bir alana yayıldı, geliştirildi. Özdekçiliğinin kuramcı bir yanı olduğu da ileri sürüldü.
• YAPITLAR: Charlz Darvin i Yego Teoriya, 1896, (“Charles Darwin ve Kuramı”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi