ANTONIUS, Marcus (İÖ 83-30)
Romalı devlet adamı. II. Triumvirlik’ in kurucularındandır.
Doğum tarihi kimi kaynaklara göre de İÖ 82 ya da IÖ 81’dir. Babası ve büyükbabası ile aynı adı taşımaktaydı.
İÖ 57-54 arasında Judaca ve Mısır’da Aulus Gabinius’un gözde süvari komutanlarından biri oldu. Daha sonra Juliüs Caesar’ın ordusuna katılarak orta ve kuzey Gaul bölgesinin ele geçirilmesi için savaştı. İÖ 51’de senatoya girdi. İÖ 49’da, Caesar ve Pompey arasındaki iç savaşta Caesar’ı destekledi ve Pompey’in İtalya’yı terketmesiyle sonuçlanan savaşa katıldı.
Caesar, İÖ 48-47 yıllarındaki Pharsalus Savaşı’ndan sonra Antonius’a İtalya’nın yöneticiliğini verdi ve onu imparator yardımcılığına getirdi. Ama bir süre sonra yönetiminden hoşnut kalmadığı için görevden uzaklaştırdı. Antonius, konsül seçildiği İÖ 44’e değin başka bir görev almadı. Caesar’m öldürülmesinden sonra, çeşitli yöntemler kullanarak ülkede denetimi sağladı. İÖ 43’te Caesar’m yeğeni ve evlatlığı Octavi-us’un (Augustus) Roma’ya gelerek yönetimi eline almasına değin geçen sürede Antonius, Cicero’nun baş hedefi oldu ve sürekli eleştirilere uğradı.
Antonius, İÖ 43’te Octavius’la Mutina’da yaptığı savaşta yenildi. Savaşı izleyen görüşmeler sonucunda imzalanan antlaşma ile Antonius, Lepidus ve Octavius’tan oluşan II. Triumvirlik ilan edildi (İÖ 43). Triumvirlik’in düşmanı birçok senatörle birlikte Cicero da öldürüldü. İÖ 42’de Caesar’m katilleri Marcus Brutus ve Cassius, Philippi Savaşı’nda yenilgiye uğratıldı.
Triumvirler, imparatorluğu ikiye böldüler. Antonius, doğu bölgesinin yönetimini aldı. İÖ 41’de Kleopatra ile ittifak kurdu ve İskenderiye’de onunla birlikte yaşamaya başladı. İÖ 40’ta kardeşi Lucius Antonius, Octavius’a başkaldırdı ve Perusia Savaşı’nda Octavius’a yenildi. Bu olay üzerine İtalya’ya giden Antonius, Octavius ile uzlaşma sağladı ve Brindisi Antlaşması’m imzaladı. Antonius, Octavius’un kız-kardeşi Octavian ile evlendi. Yeniden Mısır’a dönerek Kleopatra ile ilişkisini de sürdürdü.
Kleopatra, Mısır’ın sınırlarını koruyabilmek için Antonius’a gereksinim duyuyordu. Antonius ise Partlar’a karşı düzenlemek istediği seferiçin, Mısır’ın zenginliğinden yararlanmayı düşünüyordu. İÖ 36’da Partlar’m müttefiki Media Atropatene’ye yaptığı saldırı ağır kayıplarla sonuçlandı. IO 34’te Kilikya’ya bir sefer düzenledi. Kilikya ve Arabistan’ın bir bölümü, Mısır topraklarına katıldı. Ermeniler’e karşı kazanılan zaferin kutlama törenlerinde Kleopatra, “Yeni Isis” adıyla tanrılaştırıldı. Antonius’un Kleopatra’dan olan çocuklarına kraliyet unvanları verilerek Doğu Roma toprakları aralarında bölüştürüldü.
Triumvirlik’in sona ermesi
İÖ 33’te Roma topraklarını yabancılara vermesi nedeniyle Antonius ve Octavius arasında suçlamalar başladı. İÖ 32’de Triumvirlik yasal olarak sona erdi ve Antonius vatan haini ilan edildi. İÖ 31’de Actium’ da yapılan savaşta Mısırlılar, Roma karşısında yenildiler. Octavius, İÖ 30’da Mısır’a hareket etti. Kleopatra, tacını ve asasını Octavius’a göndererek savaştan vazgeçmesini ve oğullarından birinin Mısır tahtında kalmasını kabul etmesini istedi; aksi halde Mısır hâzinesini yakmakla tehdit etti. Antonius ise Octavius’a karşı savaş açtı; ama askerleri Octavius’un tarafına geçtiler. Yenileceği kesinleşince önce kendisi, ardından da Kleopatra intihar etti. İskenderiye’ye giren Octavius, Mısır hâzinesini ele geçirdi ve Kleopatra’nın Antonius’tan olan oğlu Antonius ile Caesar’ dan olan oğlu Caserion’u öldürttü.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi