FRUNZE, Mihail Vasilyeviç (1885-1925)
SSCB’li asker ve devlet adamı. Kızıl Ordu’nun kurucularındandır.
2 Şubat 1885’te Pişpeka’da (bugün Kırgızistan’da Frunze) doğdu, 31 Ekim 1925’te Moskova’da öldü. Bir askeri doktorun oğluydu. 1904’te Petrograd Politeknik Enstitüsü’nde iktisat öğrenimi gördüğü sırada Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi’ne girdi ve Bolşevik kanadın yanında yer aldı. Aynı yıl üniversitede karışıklık çıkardığı gerekçesiyle tutuklanarak sürgüne yollandı. 1905 Devrimi’nde İvanovo-Vozne-sensk kentinde silahlı ayaklanmaya dönüşen genel grevi örgütledi ve silahlı işçi birliklerine komuta etti. 1907’de yakalanarak 4 yıl zorunlu çalışma cezasına çarptırıldı. Tutuklu bulunduğu sırada bir polisi öldürmeye teşebbüsten idama mahkûm edildi; ancak daha sonra cezası 6 yıla indirildi. 1914’te hapisten kaçtı.
Frunze I. Dünya Savaşı başladığında sahte bir kimlikle orduya yazıldı. Batı ve Biyelorusya cephelerinde askerler arasında siyasi çalışmalarda bulundu. 1917 Ekim Devrimi gerçekleştiği sırada Şuya İşçi, Köylü ve Asker Sovyeti’nin başında olan Frunze, Bolşevikler’in Petrograd’dan sonra Moskova’da düzenledikleri gösterileri yönetti. 1918’de Sol Sosyalist Devrimciler’in, Bolşevik hükümetine karşı düzenlediği darbenin bastırılmasında görev aldı. Aralık 1918’de Doğu Cephesi IV. Ordu komutanlığına getirildi. 1919-1920 yıllarında A.V.Kolçak’ın ve P.N. Wrangel’ in yönetimindeki karşı devrimci orduları yendi. Orta Asya’da Sovyet iktidarının temellerini attı. İç savaş sırasında Kızıl Ordu’nun düzenlenmesi ve izlenecek strateji konusunda Savaş Halk Komiseri L.Troçki’yle görüş ayrılığına düştü. Frunze’nin “Birleşik Askeri Öğreti” olarak adlandırdığı görüşleri, ordunun birliğinin ancak savaşçıların siyasi görüşlerindeki birlik ve kararlılıkla sağlanabileceği temeline dayanıyordu. Frunze’ye göre Kızıl Ordu’nun kendi subaylarını ve kurmay kadrolarını bir an önce yetiştirmesi gerekiyordu.
1920’de Ukrayna Halk Komiserleri Şurası başkanı oldu. 1921’de Rusya Komünist Partisi (Bolşevik) Merkez Komitesi’ne seçildi. Anadolu’daki Kurtuluş Savaşı’na destek olmak amacıyla Kasım 1921’de Trabzon’a, oradan da Ankara’ya gitti. Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin olağanüstü elçisi olarak Ankara hükümeti ile diplomatik ilişki kurdu. Çeşitli antlaşmalar imzaladıktan sonra Ocak 1922’de ülkesine döndü. Anadolu’nun durumu, değişik etnik grupların Kurtuluş Savaşı’na karşı tutumları üzerine Komünist Partisi Merkez Komitesi’ne sunduğu rapor, 1978’de Türkiye Anılan adıyla Türkçe olarak basıldı.
Aralık 1922’de Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Biriiği’nin kuruluşunun gerçekleştirildiği kongrede Ukrayna’yı temsil etti. 1923’te partisinin XII. Kongre’sinde Kızıl Ordu içindeki değişik milliyetlerden askerlere eşit davramlmasım ve her Sovyet Cumhuriyeti’nin kendi yurttaşlarından oluşmuş ulusal tümenlere sahip olmasını öngören bir kararm benimsenmesinde etkili oldu. 1924’te savaş halk komiseri yardımcısı olan Frunze, aynı yılın Nisan ayında Genelkurmay Akademisi başkanlığı ve genelkurmay başkanlığı görevlerine getirildi. Mayıs 1924’te partinin XIII. Kongre’sinde politbüro yedek üyeliğine seçildi. Ocak 1925’te Troçki’nin yerine savaş halk komiseri oldu. Kısa bir süre sonra kalp krizinden öldü. Ölümünden sonra doğduğu kente ve başkanlığını yaptığı Kızıl Ordu Genelkurmay Akademisi’ne onun adı verilmiştir.
• YAPITLAR (başlıca): Reorganizatsiya Krasnoy Armii, 1921, (“Kızıl Ordu’nun Yeniden Düzenlenmesi”); Yedi-naya “Voyennaya Doktrina i Krasnaya Armiya, 1921, (“Birleşik Askeri Öğreti ve Kızıl Ordu”); Front i Tyl ve Voyne Buduşçego, 1924, (“Geleceğin Savaşında Cephe ve Gerisi”); Kadrovaya Armiya İ Militsiya, 1925, (“Düzenli Ordu ve Milis”); Türkiye Anılan, (ö.s.), 1978.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi