GEDDES, Patrick (1854-1932)
İskoç sosyolog, kent planlayıcısı ve biyoloji uzmanı. Kent planlaması alanındaki çalışmalarıyla tanınmıştır.
2 Ekim 1854’te İskoçya’da Ballater’de doğdu, 17 Nisan 1932’de Fransa’da Montpellier’de öldü. 1870’te Perth Akademisi’nden mezun oldu. Daha sonra kimya, biyoloji ve zooloji konularında çalışmalar yaptı. 1879’da Meksika’ya gitti. Burada iki ay süren bir geçici körlük geçiren Geddes bu dönemde, katlanmış kâğıt parçalarından oluşturduğu “düşünme mekanizmaları” adıyla bilinen bir teknik geliştirdi. Bu yöntemden yararlanarak Auguste Comte’un toplumbilimi ile Frederich Le Play’in yer, iş ve aile kavramlarını birleştirip, bunu yer-iş-halktan oluşan bir üçlemeye dönüştüren Geddes bu kavramları kent planlamasında kullanmıştır.
1880’de Iskoçya’ya dönen Geddes, Edinburgh Üniversitesi’nde botanik dalında dersler verdi. 1886’dan başlayarak Edinburgh kentinde işçi konutlarını yeniden düzenledi, kullanılmayan arazi parçalarını bahçe ve oyun yerlerine dönüştürdü. 1888’de Dundee’deki University College’da botanik profesörü olan Geddes bu görevini 1919’a değin sürdürdü. 1892’de Outlook Tower’ı bir toplumbilim müzesine dönüştürdü. Edinburgh’da Avrupa’daki ilk yaz okullarını kurdu.
Geddes 1903’te Londra’da Sosyoloji Derneği’nin kurulmasına katkıda bulundu. Kent planlamasıyla ilgili çalışmalar yaptı. Onun bu çabaları 1909’da Ingiliz iskân ve Kent Planlaması Yasası’nın çıkmasında etken oldu. 1914’te Hindistan’a davet edilen Geddes 1924’e değin burada kaldı. Birçok kentin planlanmasına katkıda bulundu. 1919-1924 arasında Bombay Üniversitesi’nde sosyoloji profesörü olarak görev yaptı. 1925’te Scots College’ı yaptırdı. Daha sonra “Sir” unvanı aldı.
• KAYNAKLAR: Philip Boardman, Patrick Geddes: Maker of the Future, 1944; Philip Mairet, The Pioneer of Sociology; The Life and Letters of Patrick Geddes, 1957.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi