GERMAIN, Sophie (1776-1831)
Fransız matematik bilgini. Esnek yüzeylere uygun matematiksel modeller geliştirilmesi çalışmalarının öncüle-rindendir.
1 Nisan 1776’da Paris’te doğdu, 27 Haziran 1831’de aynı kentte öldü. Birçok önemli siyasal ve teknik görevlerde bulunmuş olan babasının geniş kitaplığında, kendi çabalarıyla Latince ve Yunanca öğrendi. Arkhimedes’in bir Romalı asker tarafından öldürülmesini anlatan bir kitabın etkisiyle matematiğe ilgi duymaya başladı. Ailesinin karşı koymalarına aldırmadan Newton ve Euler’in yapıtlarını inceledi. Kadın olması nedeniyle öğrencileri araşma katılmadığı Ecole Polytechnique’deki dersleri, ders notları aracılığıyla izledi. Bir yandan da Le Blanc takma adıyla Lagrange, Le Gendre ve Gauss ile yazışıyor, onlara çeşitli çalışmalarını ulaştırıyordu.
Bir süre sonra gerçek kimliğini öğrenen bu bilim adamlarıyla kalıcı dostluklar kuran Germain, 1816’da esnek yüzeylerin titreşimi problemini çözerek büyük bir ün kazandı. Kendisine Göttingen Üniversitesi’nden doktora verilmesini sağlamak için Gauss’un giriştiği çabalar sonuçlanmadan yaşamı noktalandı.
Germain’in önemli çalışmalarından ilkinin konusu, bugün bile kamtlanamamış olan ve xn+yn = zn eşitliğinin n, z’den büyük ve x, y, z sıfırdan farklı tamsayılar olmak koşuluyla çözülemeyeceğini savlayan Fermat’nm“son teoremi” oldu. Germain kendisinden önce Fermat, Euler ve Le Gendre tarafından «’nin ancak belirli değerleri için kanıtlanabilmiş olan bu teoremin oldukça genel bir durumda, x, y, z ve n’nin ortak bölenlerinin en büyüğünün 1 ve n’nin 100’den küçük bir asal sayı olması durumunda geçerli bir kanıtını bulmayı başardı.
Germain’in bilimsel çabalarının doruk noktasını, esnek yüzeylerde titreşim problemine uygulanabilir bir matematiksel kuram geliştirmeyi amaçlayan çalışması oluşturur. Germain, Alman fizikçi Chladni’nin Paris’te gerçekleştirdiği deneylerden sonra büyük bir ilgi toplayan bu probleme analitik bir temel kazandırmak amacıyla, Paris Bilimler Akademisi’nin 181 l’de açtığı yarışmaya katıldı. 1816’da sonuçlanan yarışmada büyük ödülü kazanan çalışmasında, sabit kalınlıktaki düz ve eğri yüzeylerin titreşimine karşı gelen dördüncü basamaktan kısmi türevli bir denkleme ulaştı. Daha sonra bu çalışmada tanıttığı sonuçları ve ortalama eğrilik gibi kavramları genelleştirerek, 1821’de yayımladığı bir kitapta topladı.
Titreşim problemini değişken kalınlıktaki esnek yüzeylere, başka bir deyişle üç boyutlu esnek cisimlere de uygulayan Germain, çalışmalarıyla çağının en ünlü matematikçilerinin ilgisini çekmeyi başarabilmiştir.
• YAPITLAR (başlıca): Recherches sur la theorie des surfaces elastiques, 1821, (“Esnek Yüzeyler Kuramı Üzerine Araştırmalar”); Memoire sur la courbure des surfaces elastiques, 1821, (“Esnek Yüzeylerin Eğriliği Üzerine Notlar”); Discussion sur lesprincipes de l’analyse employes dans la solution du probleme des surfaces elastiques, 1828, (“Esnek Yüzeyler Probleminin Çözümünde Kullanılan Analiz İlkeleri Üzerine Tartışma”)
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi