GEİGER, Theodor (1891-1952) Alman, sosyolog. Sosyoloji alanında ilk deneysel araştırmaları yapmış, İskandinav ülkelerinde ilk sosyolojik araştırma merkezini kurmuştur.
9 Kasım 1891’de Münih’te doğdu, 19 Haziran 1952’de Kanada ile Almanya arasında yaptığı gemi yolculuğu sırasında öldü. Bir öğretmenin oğludur. Münih ve Würzburg üniversitelerinde hukuk öğrenimi gördü ve aynı dalda doktora yaptı. Daha sonra hukuk sosyolojisi alanında çalışmaya başladı.
1932’ye değin Almanya Sosyal Demokrat Partisi’nin üyesi olan Geiger, 1933’te Naziler’in iktidara gelmesinden sonra Danimarka’ya göç etti. 1938’de Danimarka’daki Aarhus Üniversitesi’nde sosyoloji profesörü oldu. 1943’te Almanlar’ın Danimarka’yı işgali üzerine İsveç’e “sığındı. 1945’te Danimarka’ya geri döndü ve bu ülkede İskandinav ülkelerindeki ilk sosyolojik araştırma merkezini kurdu. Geiger Uluslararası Sosyoloji Derneği’nin de kurucularındandır.
Geiger bilimsel çalışmalarına hukuk ve istatistik konuları ile başlamıştır. Sosyoloji alanındaki ilk çalışmaları Naziler’in iktidara gelişinden önceki dönemin toplumsal karışıklıklarının izlerini taşır. Almanya’da gelişen olaylar Geiger’i, kitle davranışı ve siyasi hareketlerin sosyolojik açıdan incelenmesine yöneltmiştir. II.Dünya Savaşı’ndan sonra ise çalışmalarını toplumsal tabakalaşma ve toplumsal hareketlilik kavramları üzerinde yoğunlaştırmıştır. Bu çalışmalar ölümünden sonra Bernsdorf ve F.Bülow tarafından Wörterbuch der Soziologie (“Sosyoloji Sözlüğü”) adlı kitapta derlenmiştir.
Geiger, 1920’ler Avrupası’nda sosyoloji alanında deneysel araştırmalar yapan sayılı kişilerdendir. Yöntem açısından ilk başta İskandinav ve Amerikan sosyologlarından etkilenmişse de, daha sonra özgün bir yöntem anlayışı geliştirmiş ve bunu Danimarka aydınları ve Danimarka’daki Aarhus kenti halkının toplumsal tabakalaşması üzerine yaptığı araştırmalarda uygulamıştır. Hukuk sosyolojisi ile ilgili çalışmalarını ideoloji çözümlemeleri ile birleştirerek, hukukun kaynağı, hukuk bilinci gibi temel kavramları incelemiştir.
• YAPITLAR (başlıca): Die Masse und ihre Aktion, 1926, (“Kitle ve Kitle Eylemi”); Die soziale Schichtung des deutschen Volkes, 1932, (“Alman Halkının Toplumsal Tabakalaşması”); Wörterbuch der Soziologie, (ö.s.), W.Bernsdorf ve F.Bülow (der.), 1955, (“Sosyoloji Sözlüğü”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi