GRANT, Ulysses S. (1822-1885)
ABD’li komutan ve devlet adamı. Amerikan İç Savaşı’nda Kuzey ordularını yönetmiş, 1869-1877 arasında iki dönem başkanlık yapmıştır.
27 Nisan 1822’de Ohio Eyaleti’nin Point Pleasant kentinde doğdu, 23 Temmuz 1885’te Ne w York’ta Mount McGregor’da öldü. Babası bir deri işletmesi sahibiydi. Yerel okullarda öğrenim gördü. 1839’da babasının sağladığı ilişkilerle West Point’teki Birleşik Devletler Askeri Akademisi’ne girdi. 1843’te teğmen rütbesiyle okulu bitirdi. 1846-1848 arasında Meksika-ABD savaşma katıldı. Savaş boyunca bir yandan askeri deneyimini artırırken, diğer yandan ileride Güney ordularına komuta edecek subayları tanıma olanağı buldu. Savaşın sonunda yüzbaşı oldu.
1854’te üstleriyle anlaşmazlığa düşerek ordudan ayrıldı. Missouri’ye dönerek ailesiyle birlikte çiftçilik yapmaya başladı. Bir süre sonra çiftçiliği bırakarak hiçbiri başarıya ulaşmayan çeşitli işler denedi. Sonunda Illinois Eyaleti’nde Galena’da babasının deri işletmesinde çalışmaya başladı. Bu yıllarda, ABD Köngre-si’nde Güney Eyaletleri”nin temsilcileriyle Kuzey’in temsilcileri arasında alman iktisadi kararlar ve kölelik konusunda yoğunlaşan görüş ayrılıkları keskinleşmekteydi. 1860’taki başkanlık seçimlerini Cumhuriyetçi Parti’den Abraham Lincoln’ün kazanması Güney-Kuzey ilişkileri açısından bir dönüm noktası oldu. Güney Carolina Aralık 1860’ta Birleşik Devletler’den ayrıldığını açıkladı. Şubat 1861’de 11 Güney Eyaleti Jefferson Davis başkanlığında Amerika Konfedere Devletleri’ni kurdular.
İç Savaş’a katılması
Abraham Lincoln, hızla yaklaşan iç savaş tehlikesi karşısında Kuzey’in yanında savaşacak gönüllüleri göreve çağırınca Graiıt, Galena’da gönüllü toplama, silahlandırma ve eğitme işini üstlendi ve topladığı gönüllülerle birlikte Springfield’e gitti. Illinois Eyaleti valisi tarafından daha sonra 21.Illinois Gönüllüleri olarak adlandırılan düzensiz alaya komutan olarak atandı. Kısa zamanda sıkı bir disiplin altında eğittiği alayla birlikte Missouri’ye hareket etti. Tuğgeneral rütbesiyle Güney Missouri bölgesi komutanlığına getirildi.
Grant, Belmont’ta başarısızlıkla sonuçlanan bir çatışmadan sonra, Şubat 1862’de Henry ve Donelson kalelerini teslim aldı. Kuzey’in ilk başarılarından biri olan bu zafer, bir yandan Tennessee bölgesini Kuzey ordularına açarken, öte yandan Grant’ın adının ülke çapında duyulmasını sağladı. Grant Ekim 1862’de Konfedere Devletler’in Mississippi nehri üzerindeki ana savunma bölgesi olan Vicksburg’a karşı harekete geçti. Ona destek olmak üzere Mississippi boyunca güneye ilerleyen General Sherman’ın birliklerinin Chikasaw Bayou’da ağır kayıplara uğrayarak geri çekilmesi nedeniyle güç durumda kaldı. Buna karşın hazırlıklarını sürdürdü. Çevredeki stratejik noktaları ele geçirdikten sonra Vicksburg’u kuşattı ve 4 Temmuz 1863’te kenti 30.000 askeriyle birlikte teslim aldı. Savaş açısından bir dönüm noktası oluşturan bu zafer, bir yandan Güney ordusunun önemli bir bölümünü savaş dışı bırakırken, öte yandan Mississippi’nin batısındaki Güney Eyaletleri’nin Konfederasyon’un diğer eyaletleriyle bağlantısını kesti.
Kuzey’in zaferi
24 Kasım 1863’te Chattanooga’da General Bragg’a bağlı Güney birliklerini yenen Grant, Lincoln tarafından Washington’a çağrıldı ve korgeneral rütbesiyle tüm Kuzey ordularının başkomutanlığına getirildi. Kuzey orduları onun önderliğinde ilk kez uyumlu ve toplu bir saldırı planına kavuştular. Grant, 1864 baharında General Lee komutasındaki Güney ordularına karşı bir dizi saldırı başlattı. Her iki tarafın da ağır kayıplar verdiği bu savaşlarda, Lee’yi bozguna uğratamamasına karşın, onu Konfederasyon’un başkenti Richmond’un yakınındaki Petersburg kentine geri çekilmeye zorladı. Haziran 1864’te kuşattığı Petersburg’u Nisan 1865’te ele geçirdi ve batıya yönelen Lee’nin yolunu kesti. Lee, 9 Nisan 1865’te Virginia’da Grant’a teslim oldu.
Lincoln’ün İç Savaş bittikten birkaç gün sonra öldürülmesi üzerine Andrew Johnson başkan oldu. Johnson, Güney’in savaş sonrası yeniden inşası için ılımlı bir program benimsedi. Bu nedenle, Güney’in imarı ve siyah kölelerin serbest bırakılarak beyazlarla eşit haklar’ tanınması konusunda köklü önlemlerden yana olan ve kongre içinde önemli bir güce sahip olan Cumhuriyetçi Parti ile arası açıldı. 1850’de kurulan Cumhuriyetçi Parti, Amerikan sanayicilerinin istemlerinin sözcülüğünü yaparak güçlenmiş, ağırlıklı olarak Radikal Cumhuriyetçiler tarafından savunulan köleliğe karşı görüşleri nedeniyle de halk arasında destek bulmuştu. Cumhuriyetçi Parti 1866 Kongre seçimlerinde çoğunluğu sağladıktan sonra, başkanın vetosuna karşın çeşitli yasaları yürürlüğe koymaya başladı. 1867’de Yeniden İnşa Yasası Kongre tarafından benimsendi. Ardından, başkanın bir yıl önce Birleşik Devletler ordusu başkomutanlığına atanmış olan Grant’ın onayı olmadan askeri kararlar alması, diğer bir yasayla da senatonun onayı olmadan devlet memurlarının görevini değiştirmesi engellendi. Johnson, buna tepki olarak savaş bakanı Edwin Stanton’u görevinden alarak yerine Grant’ı bakan yaptı. Ancak Cumhuriyetçiler’le başkan arasındaki çekişmeye alet edildiğini düşünen Grant, kısa bir süre sonra istifa etti. Bu olaydan sonra Johnson’la ilişkileri bozuldu ve Cumhuriyetçi Parti’ye yakınlık duymaya başladı.
Devlet başkanı seçilmesi
Cumhuriyetçi Parti 1868’de, halk arasında savaş kahramanı olarak tanınan ve sevilen Grant’ı başkan adayı olarak gösterdi. Yüksek gümrük duvarlarıyla koruma isteyen sanayiciler, savaş sırasında alınan borçların faizlerinin altınla ödenmesini isteyen hisse senedi sahipleri ve toprak bağışı isteyen demiryolu yapımcıları Grant’ın seçim kampanyasını desteklediler. Grant’ın 1869 seçimlerini kazanarak başkan olması, bu istekleri gerçekleştirecek yasal düzenlemelerin yapılabilmesi açısından önemli bir adım oldu. Hiçbir siyasi deneyimi olmayan Grant, başkanlığı sırasında bütünüyle Cumhuriyetçi Parti’nin izlediği siyasete bağımlı kaldı. 1872 başkanlık seçimlerinde yeniden Cumhuriyetçi Parti’den aday oldu ve büyük bir çoğunlukla başkan seçildi.
İktisat politikası
Grant’ın başkan seçildikten sonra onayladığı ilk yasayla, savaş sırasında yapılan harcamaları karşılamak için basılan ve sürekli değer yitiren kâğıt paranın basımı durduruldu. Dolaşımdaki paranın bir bölümünün piyasadan çekilmesi, kalanının ise altına bağlanması kararı alındı. Sanayicilerin istedikleri para istikrarının sağlanmasını amaçlayan bu uygulamayla aynı zamanda savaş sırasında deylet tahvili satın alan kişiler, faizlerin altınla ödenmesi yoluyla ödüllendirilmiş oldu. Devlet tahvilleri üzerine spekülasyon yapan birçok kişi zengin olurken uzun vadeli borç kullanan ve ucuz parayla aldıkları borçları altınla ödemek zorunda bırakılan çiftçiler güç durumda kaldı.
Grant’ın yönetimi sırasında hızla tekelleşen sanayi kesimi, çeşitli ayrıcalıklar elde etmek için Kongre üyelerine rüşvet vermek, işçileri baskı altında tutmak için silahlı adam beslemek, casusluk yoluyla rakiplerinin gelişmelerini izlemek gibi her türlü saldırgan ve yasa dışı yönteme başvuruyordu. Union Pacific Demiryolu Şirketi’nin Kongre üyelerine verdiği yüz binlerce dolarlık rüşvetler, bir viski şebekesinin vergi kaçakçılığına hükümet üyelerinin adının karışması, devlet ihalelerinin bakanlar tarafından para karşılığı satılması, Grant’m Amerikan İç Savaşı sırasında kazandığı saygınlığa gölge düşüren olaylar oldu. ABD tarihinde “Yaldızlı Dönem” olarak anılan, çelik sanayicisi A.Carnegie’nin, petrol zengini Rockefeller’ in, bankacı Jay Gouİd’un ve benzerlerinin hiç yoktan varolan iş adamları olarak efsaneleştiği bu yıllar, aynı zamanda “Haydut İş Adamları Dönemi” olarak da anıldı.
Grant’ın başkanlığı döneminde, serbest bırakılan zenci kölelere beyazlarla eşit haklar tanınması doğrultusunda çıkarılan yasalar, Güney Eyaletleri’nde yaşama geçirilemedi. Zencileri toplumsal ve siyasi yaşamın dışında tutmak için şiddet eylemlerine girişen ırkçı Ku Klux Klan örgütü eylemlerini sürdürdü.
1874 seçimlerinde Demokratik Parti İç Savaş’tan beri ilk kez Temsilciler Meclisi’nde çoğunluğu sağla-
dı, 1877’de başkanlık süresi sona eren Grant’m son yılları yoksulluk içinde geçti. Mount McGregor’da gırtlak kanserinden yatarken yazdığı ve daha sonra dostu Mark Twain tarafından basılan anıları askeri tarih açısından değerli bir belge olarak kabul edilmektedir.
• YAPITLAR (başlsca): Personal Memoirs, 2 cilt, 1885-1886, (“Kişisel Anılar”).
• KAYNAKLAR: B.Catton, U.S.Grant and the American Military Tradition, 1954; W.Hessettine, Ulysses S. Grant, Politician, 1935; K.P.Williams, Lincoln Finds a General, cilt 3-5, 1952-1959.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi