BARYE, Antoine Louis (1796-1875)
Fransız heykelci. Hayvan heykelleriyle ünlüdür.
1796’da Paris’te doğdu. 14 yaşındayken,kuyumcu olan babasının yanında çıraklık yaparak çeşitli metal yüzeyleri işlemeyi öğrendi. Gerçek heykel öğrenimine 1816’da Bosio’nun (1768-1845) öğrencisi olarak başladı. 1817’den sonra A.J.Gros’tan (1771-1835) resim dersleri aldı. Heykel dalında ünlü “Roma Ödülü”nü kazanmak için pek çok kez girdiği yarışmalarda bir sonuç elde edemedi. 1824’ten 1832’ye değin kuyumcu olarak çalışmak zorunda kaldı. Bu sıralarda hayvanlara giderek artan ilgisi yüzünden Paris Zooloji Müzesi’nin sürekli ziyaretçilerinden biri haline geldi. 1831’de sergilediği Timsahı Yutan Kaplan adlı yapıtı çok beğenilmekle birlikte sanat çevrelerinin tepkisine de neden oldu. 1833’te gerçekleştirdiği ve devlet tarafından satın alının Yılanı Ezen Aslan ise Barye’nin Fransız Romantizmi’nin en büyük heykelcisi olarak nitelenmesini sağladı. Bu yapıtın kazandığı büyük başarı üzerine Orleans Dükü’nce ısmarlanan ve beş av sahnesinden oluşan bir masa heykelini gerçekleştirmeye girişti. Ancak dükün ölümüyle yarım kalan bu tasarımın ilk grubunun 1877’de geri çevrilmesi Barye için büyük ekonomik sıkıntıya yol açtı. Sanatçı geçimini, dökümle çoğalttığı küçük boyutlardaki hayvan ve binici heykelciklerini satarak sağlamaya çalıştı.
1848 Cumhuriyeti yönetimince Louvre’daki döküm atölyesi şefliğine, 1854’te de Paris Doğa Tarihi Ulusal Müzesi’nde desen hocalığına atandı. 1855’te Uluslararası Sergiler Seçici Kurulu üyeliğine, 1868’de ise Academie des Beaux-Arts üyeliğine’ seçildi. 1875’te Paris’te öldü.
Tavşanı Yutan Jaguar Barye’nin vahşi hayvanları konu aldığı yapıtlarının doruk noktası sayılır. Ama o, Louvre Sarayı’ndaki Denon ve Richelieu pavyonlarının ön yüzleri için gerçekleştirdiği taş yontma gruplarda da görüldüğü gibi klasik geleneğin her türünde başarılıdır. Savaş, Barış, Güç ve Düzen adlarını taşıyan bu gruplar ile son yıllarında yaptığı mitolojik konulu büyük boyutlu çalışmaları, giderek artan Antik Yunan sanatı etkileri taşır. Gençlik dönemi yapıtlarının dinamizm ve gerilim dolu işlenişi, bu yapıtlarda yerini klasik bir dinginliğe, kesin bir açık seçikliğe, hatta durağan nitelikli bir biçimcilik anlayışına bırakır.
Ancak genelde Barye’nin sanatının en temel özellikleri olan mücadele halindeki vahşi hayvanların hareketlerinden ve kaslarından taşan gerilim, hacim-lendirmenin en aza indirgenip yüzeysel dokunun zenginleştirilmesiyle elde edilmiş bir sonuçtur. Gerek hareketlerdeki yoğun gerilim, gerekse yüzeysel dokunun zenginliği, Barye’nin kusursuz hayvan anatomisi bilgisinin ve olağanüstü düzeydeki titiz gözlemciliğinin ürünleridir. Onun çoğu yapıtlarında resimsel biı çevre ile bütünleştirdiği bu özellikler, seyredenlerde en güçlü etkiyi uyandırmaya yöneliktir. Bu ise romantik bir biçimcilik anlayışından kaynaklanır.
Barye’nin, hayvanları çeşitli pozlarda betimleyen suluboya ve yağlıboya çalışmaları da vardır. Bunlar onun bütün sanatsal özelliklerini taşıyan özgün ürünler olmakla birlikte heykelciliğinin gölgesinde kalmıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Timsahı Yutan Kaplan, 1831; Yılanı Ezen Aslan, 1833, Louvre; Theseus ve Minatauros, 1846-1848, Metropolitan Sanat Müzesi, New York; Theseus ve Kentaur Bianor, 1846-1848, Crozatier Müzesi; Tavşanı Yutan Jaguar, 1850, Louvre; Savaş, Barış, Güç ve Diizen grup heykelleri, 1854, Louvre; Atlı Napoleon, 1865, Ajaccio/Korsika.
• KAYNAKLAR: G.H. Hamilton, “The Origins of Bar:-ye’s Tiger Hunt”,Art Bulletm, XVIII,Haziran 1936; C. de Kay, Life and Works of Antoine Louis Barye, 1889; C. Saunier, Barye, 1925; C.O. Zieseniss, Les Aquarelles de Barye, 1954.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi