BEBEL, August (1840-1913)
Alman siyaset ve düşün adamı. Almanya Sosyal Demokrat İşçi Partisi’ nin önderlerindendir.
22 Şubat 1840’ta Köln’de doğdu. 13 Ağustos 1913’te Passugg’ta öldü. Prusyalı küçük rütbeli bir askerin oğludur. Babasının ölümünden sonra Wetz-lar’da yoksul çocukların gittiği bir okulda öğrenim gördü. Torna işçisi olarak çalıştı. 1860’ta Almanya’nın siyasal açıdan en canlı kenti olan Leipzig’e yerleşti. 1861’de liberal ve radikal görüşlerin temsil edildiği bir işçi derneği olan Gewerblicher Bildungsverein’e (Mesleki Eğitim Derneği) girdi. Bu dönemde siyaset ve tarih ile yakından ilgilendi, Lassalle’in görüşlerinden etkilendi. 1865’te Wilhelm Liebknecht iietamştı, Marxizm’i benimsedi ve I. Enternasyonal’e katıldı. Kısa sürede işçi çevrelerinde saygınlık kazandı.
1866 yılındaki Avusturya-Prusya Savaşı’ndan sonra Liebknecht ile birlikte Almanya’nın demokratik bir çatı altında birleşmesini savunan Saksonya Halk Partisi’nin kurulmasına katkıda bulundu. 1867’de Kuzey Almanya Konfederasyonu’nun Kurucu Meclisi’ne seçildi. 1869’da yine Liebknecht ile birlikte Eisenach Sosyal Demokrat İşçi Partisi’ni kurdu ve partinin Lassalle’ci grupla birleşmesini sağladı. 1871’de Reichstag’a milletvekili olarak girdi. Burada Bismarck’ın Paris Komünü’ne karşı politikasıyla mücadele etti. 1870’te Liebknecht’le birlikte savaş ödenekleri konusunda olumlu oy vermeyi reddettiği ve Alsace’in ilhakına karşı çıktığı için vatan haini suçlamasıyla 2 yıl hapis cezasına mahkûm edildi. 1875’teki Gotha Kongresi’ndeLasselle’ci grubun tasfiyesinden sonra Almanya Sosyal Demokrat İşçi Partisi’nin en etkin önderlerinden biri oldu ve ölümüne dek partinin başkanlığını yaptı.
Bebel Almanya Sosyal Demokrat İşçi Partisi içinde bir yandan sağ kanattaki “oportünist” gruplara ve Bernstein çizgisindeki revizyonistlere, öteki yandan da sol kanattaki radikal devrimcilere karşı mücadele etmiştir. Reichstag’daki sosyal demokratlarla işbirliğini savunmuştur. Özellikle 1905 yılından sonra, partinin bölünebileceği endişesiyle ılımlı ve birleştirici bir politika izlemiştir.
1907’deki Stuttgart Kongresi’nden sonra 1889’da kurulan II. Enternasyonal’in tüm kongrelerinde tartışılan konu, Avrupa’yı tehdit eden savaş olasılığına karşı sosyalist partilerin ve sendikaların mücadele yöntemlerinin saptanması olmuştur. Buradaki birinci eğilim Jules Gueste ve Bebel tarafından, İkincisi ise JeanJaures, tarafından temsil edilmiştir. Jaures, orduların demokratikleştirilerek, halkçı ve ulusçu bir nitelik kazanmasını savunmuş ve bu tür orduların özünde savunmaya yönelik olması nedeniyle hükümetlerin saldırı politikalarına alet olamayacağını ileri sürmüştür. Bebel ise, savaş sorununun sömürgeciliğe, emperyalizme ve sürekli ordulara karşı genel sosyalist mücadele bağlamında ele alınması gerektiğini vurgulayarak, sosyalistlerin savaşa karşı özel bir uluslararası eylem programı geliştirmelerini gerekli görmemiştir. Bebel seferberlik durumunda politik genel grev çağrısına da karşı çıkmıştır. II. Enternasyonal’in 1910’daki Kopenhag Kongresi Bebel’in yaklaşımına bağlı kalmış ve sosyalistleri, savaşa karşı kendi ülkelerinin özel koşullarına göre mümkün olan mücadele yöntemlerini kullanmaya çağırmıştır.
Bebel’in 1876’da yayımlanan Der Deutsche Bau-ernkrieg (“Alman Köylü Savaşı”) adlı kitabını 1879’da yayımlanan ve Marxist yayınların önemli yapıtlarından biri olarak kabul edilen Die Frau und der Sozialismus (“Kadın ve Sosyalizm”) izlemiştir. Kadın sorununu ilkel toplumdan 19. yy sonu kapitalist topluma dek uzanan tarihsel süreç içinde inceleyen Bebel, kadının toplum içindeki konumunun ekonomik koşulların sonucu olduğunu ve bu durumun dinsel ve hukuksal yapı tarafından kutsal temellere oturtularak egemen sınıfların çıkarlarına uygun bir biçimde sürdürüldüğünü ortaya koymuştur. Üretim tarzının değişmesine bağlı olarak aile ilişkilerinin değişikliğe uğradığını, kadının sosyal eşitsizliğinin özel mülkiyetin egemenliğine bağlı olduğunu göstermiştir, Bebel’e göre kadının kurtuluşu yeryüzünden her türlü sınıf baskısını kaldıracak olan işçi hareketinin başarıya ulaşmasına bağlıdır.
Bebel emperyalizme ve militarizme karşı kararlı bir mücadele yürütmüş ve Almanya işçi hareketi içinde önemli rol oynamıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Der Deutsche Bauernkrieg, 1876, (“Alman Köylü Savaşı”); Die Frau und der Sozialismus, 1879, (“Kadın ve Sosyalizm”); Die Mohammedanisch-Ambische Kulturperiode, 1884, (“Islami-Arap Kültür Dönemi”); Aus Meinem Leben (otobiyografi), 3 cilt, 1910-1914,(“Hayatım”).
• KAYNAKLAR: F. Klühs, August Bebel, der Mann und das Werk, 1923.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi