BATISTA Y ZALDIVAR (1901-1973)
Kübaİı asker ve devlet adamı. Sosyalist devrimden önceki son devlet başkamdir.
Fulgencio Batista y Zaldivar 16 Ocak 1901’de Küba’da, Banes’de doğdu, 4 Ağustos 1973’te İspanya’ da Marbella’da öldü. Tarım işçisi yoksul bir ailenin oğluydu. Birçok işte çalıştıktan sonra, 1921’de orduya girdi ve Genel Kurmay’da stenograf olarak çalışmaya başladı. Bir yandan da öğrenimini sürdürerek Ulusal Gazetecilik Okulu’nu bitirdi. 1928’de çavuş oldu.
1933’te Gerardo Machado y Morales’in devrilmesinden sonra Carlos Manuel de Cespedes’in başkanlığında geçici yönetim kuruldu. Yeni yönetim, ordu içinde terfilerin sınırlandırılmasıyla ilgili bir karar alınca Batista, Eylül 1933’te çavuşların katıldığı bir ayaklanmaya önderlik etti ve Cespedes’in yönetimi devrildi.
Bu olaydan sonra, Küba’nın güçlü adamı durumuna gelen Batista, 1940’a değin ülkeyi kukla devlet başkanları aracılığıyla yönetti. Bu dönemde, esnek bir politika güttü ve koşulları iyi değerlendirerek ordunun, devlet memurlarının ve işçilerin desteğini sağladı. Önce Genel Kurmay Başkanı, sonra da başkomutan oldu.
1939’da yapılan seçimler sonucu oluşturulan Kurucu Meclis, yeni bir anayasa kabul etti. Batista, 1940’ta yapılan seçimlerde sol kesimin de oylarım toplayarak devlet başkanı seçildi. Eğitimin yaygınlaştırılması, kamu yatırımlarının tamamlanması ve iktisadi büyümenin hızlandırılması için çaba gösterdi. Asgari ücret kanunu çıkarıldı, aylıklar artırıldı. Ordu içinde yeni düzenlemeler yapıldı. Komünist Partisi yasallaştı, hükümete komünist bakanlar alındı.
Küba, II. Dünya Savaşı sırasında Müttefikler’in yanında yer alarak Almanya ve İtalya’ya savaş açtı. Deniz ve Hava Kuvvetleri, ABD ordusuna destek oldu. 1943’te Sovyetler Birliği ile diplomatik ilişki kuruldu.
Batista’nın başkanlık görevi 1944’te sona erdi. Kendi desteklediği bir adayın seçilmesini umarken muhalefetin desteklediği Grau San Martin devlet başkam seçildi. Bunun üzerine yurt dışına çıkan Batista dört yıl kadar Florida’da yaşadı, burada yatırımlar yaptı. 1946’da Sombras de America (“Amerika’nın Gölgeleri”) adlı bir kitap yazdı. Yaşamını ve izlediği siyaseti anlattı.
1948’de Florida’dayken Küba Senatosu’na seçildi. Küba’ya döndü, bir parti kurarak 1952 seçimlerine adaylığını koyacağını açıkladı. Ama, iktisadi durumun bozulmasının yarattığı hoşnutsuzluklardan da yararlanarak bir darbe ile iktidarı ele geçirdi. Seçimleri iptal etti, meclisi dağıttı, anayasayı yürürlükten kaldırarak partileri kapattı. Üniversiteyi ve basını baskı altına aldı. Ordu ve polis örgütüne geniş yetkiler verdi.
Batista, diktatörlüğü döneminde çeşitli yollarla büyük servet elde etti. Birçok ABD şirketine komisyon karşılığında önemli ayrıcalıklar verdi.
Batista yönetimine karşı, 1956’da Fidel Castro’ nun önderliğinde başlayan gerilla hareketi güçlenerek geniş kesimlerin desteğini kazandı. Batista, halkı yıldırmak amacıyla köylere hava akınları düzenletti, askeri birlikler yolladı. Baskı yöntemlerinin sonuç vermediğini görünce cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yapılacağını açıkladı. Kendi aday olmayarak kukla bir başkan seçtirmeyi umuyordu. Ama halk seçimleri boykot etti.
Batista, Küba Devrimi’nin gerçekleşmesinden üç gün önce, 31 Aralık 1958 gecesi ailesiyle birlikte Dominik Cumhuriyeti’ne kaçtı. Bir süre Portekiz’in Madeira adasında yaşadı. Daha sonra yerleştiği İspanya’da 1973’te öldü. Küba’yı terkettikten sonra yazdığı kitaplarından ikisi Cuba Betrayed (“İhanete Uğrayan Küba”) ve The Growth and Decline of the Cuban Republic (“Küba Cumhuriyetinin Yükselişi ve Düşüşü”) adlarıyla yayımlandı.
• YAPITLAR: Sombras de America., 1946, (“Amerika’nın Gölgeleri”); Cuba Betrayed, (“İhanete Uğrayan Küba”); The Grouuth and Decline of the Cuban Republic, (“Küba Cumhuriyeti’nin Yükselişi ve Düşüşü”).
• KAYNAKLAR: A. Chester, A Serveant Named Batista, 1954; R. Smith (der.), Backgrourıa to Revolution: The Developement of Modern Çuha, 1966.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi