BERGMAN, Hjalmar (1883-1931)
İsveçli oyun ve roman yazarı. Komik ve fantastik öğeler taşıyan romanlarıyla 1910-1930 arasında İsveç yazınının önemli adlarından biri olmuştur.
19 Kasım 1883’te İsveç’in Örebro kentinde doğdu. Babası zengin bir bankerdi. Oğlunun duygulu yaratılışını dikkate almayan otoriter bir eğitim uyguladı. Bu nedenle Bergman sürekli sinir bunalımları geçiren hastalıklı bir çocuk olarak büyüdü. 1900’de girdiği Upsala Üniversitesi’nden, bir yıl kadar tarih ve felsefe okudukdan sonra ayrıldı; başta İtalya olmak üzere tüm Avrupa ülkelerini gezdi, bu arada Türkiye’ye de geldi. 1908’de ünlü tiyatro adamı August Lindberg’in kızı ile evlendi; evliliği ruhsal sağlığını olumlu biçimde etkiledi. Bir süre Floransa’da, bir süre de Roma’da yaşadı, daha sonra İsveç’le çeşitli Avrupa kentleri arasında dolaştı durdu, hiçbir yere tam olarak yerleşmedi. 1 Ocak 1931’de Berlin’de öldü.
Karısının aile çevresi dolayısı ile önceleri tiyatroyla ilgilendi. Ibsen etkisindeki ilk oyunları başarı kazanamayınca komediye yöneldi. 1925’te yazdığı Swederıhielms (“Swedenhielm Ailesi”) adlı oyunu ile çok büyük bir ün kazandı. Nobel Odülü’ne adav yaşlı bir sanatçının ailesiyle ilişkilerini, mizah dolu bir dille aktaran bu oyun genellikle İsveç yazınının en büyük komedisi kabul edilir.
Bergman 1910’dan sonra fantastik ve grotesk öğeler taşıyan romanlar yazdı, dramatik kurgu ve diyalog düzenlemedeki ustalığını bunlarda da gösterdi. Çocukluk ve ilk gençliğinin İsveç kasabalarındaki izlenimlerini olağanüstü belleğinin de yardımıyla Fransız gerçekçiliğinin gözlem gücüne yaklaşan bir üslupla yansıttı. Amours adlı romanında sevginin içerdiği cinsellik öğesini Freud’un görüşlerine yakın bir bakış açısıyla irdeledi.
Bergman’m olağan mekân ve çevrelerde, olağanüstü ve inanılması güç olaylar içeren romanları, sıradan okurlar tarafından kolay kabul görmemiştir, ama insanın zayıflıklarını mizahla bezeli bir anlayışlılıkla sergilemesi ve coşkulu anlatımı, onu çağdaş İsveç yazınının önemli kişilerinden biri yapmıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Oyun: Maria, Jesti moder, 1905, (“Mesih’in Annesi Meryem”); Det underbara leendet, 1907; Herr Sleeman kommer, 1917, (“Bay Sleeman Geliyor”); Sıvedenhielms, 1925; (“Su-edenhıelm Ailesi”). Roman: Amours, 1910; Farmor ocb Var Herre, 1921, (“Büyükanne ve Efendimiz”); Chefen fru Ingeborg, 1924, (“Bayan Müdür Ingeborg”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi