BAYAZIT, Mehmetçik (1937)
Türk hidrolik mühendisi. Hidrolojiye ve su kuvvetlerine ilişkin araştırmaları, uygulamada hidrolik santralların yapımı ve çalışması için değerli veriler sağlamıştır.
27 Eylül 1937’de Osmaniye’de (Adana) doğdu. 1955’te Adana Erkek Lisesi’ni, 1960’ta İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) İnşaat Fakültesi’ni bitirerek, aynı fakültenin Hidrolik ve Su Kuvvetleri Kürsüsü’nde asistan olarak çalışmaya başladı. 1961’de Fulbright bursuyla ABD’de, Berkeley’deki California Üniversitesi’nde öğrenime başlayan Bayazıt, 1963’te Hidrolik Mühendisliği dalında lisansüstü derecesini alarak aynı yıl İTU İnşaat Fakültesi’ndeki asistanlık görevine döndü. 1965’te doktorasını tamamladıktan sonra, 1966-1967 arasında İngiltere’de, Wallingford’daki Hydraulic Research Station’da araştırma görevlisi olarak çalıştı.
İTU İnşaat Fakültesi’ndeki Hidrolik ve Su Kuvvetleri Kürsüsü’nde 1969’da doçentliğe, 1975’te profesörlüğe yükseltilen Bayazıt, 1972’de Japan Society for Promotion of Science’ın çağrılısı olarak Japonya’ daki Kyoto Üniversitesi’ne bağlı Doğal Âfetleri Önleme Araştırmaları Enstitüsü’nde bir süre konuk öğretim üyesi olarak bulunmuştur. Ayrıca, 1970-1976 yılları arasında önce Robert Kolej’de, ardından Boğaziçi Üniversitesi’nde yarı zamanlı’öğretim üyesi olarak çalışmış, 1976’dan 1980’e değin Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu’nda (TÜBİTAK) Mühendislik Araştırma Grubu’nun yürütme komitesinde görev almıştır.
TÜBİTAK’ın 1969’da vermeye başladığı ilk teşvik ödülü ve hidrolojiye katkıları, özellikle stokastik hidroloji alanındaki öncü çalışmaları nedeniyle 1983 Bilim Ödülü Bayazıt’a verilmiştir.
Bayazıt, araştırmalarını özellikle katı maddelerin akışkanlarca taşınması, birim hidrograf kuramı, gözenekli ortam mekaniği, çok pürüzlü tabanlardaki akışlar ve akarsu havzalarının düzenlenmesi üzerinde yoğunlaştırmıştır. Katı maddelerin akarsulardaki hareketi konusunda, çökeltme havuzlarının laboratuvar modellerine benzeme kriterleri, devirli bir akışın hareketli tabanda oluşturduğu dalgalar ve bu dalgaların akış direnci üzerine etkileri, burgaçlı akışlarda asıltı halindeki taneciklerin akış içindeki dağılımının istatistik yöntemleriyle incelenmesi gibi parametreleri ilk kullanan araştırmacılardan biridir.
Özellikle Türkiye koşullarında Bayazıt’ın çok pürüzlü tabanlardaki akışlarla ilgili çalışmaları uygulama yönünden büyük önem taşır. Gerçekten de Türkiye’deki akarsuların genel yapısımn“vahşi dere” türünden olması, hidrolik santralların beslenmesinde mevsimlik düzensizliklere yol açar. Bayazıt’ın araştırmaları, bu sorunun çözülmesine ilişkin değerli veriler sağlamıştır.
Bayazıt’m araştırdığı konulardan biri de hidrolik santrailar için önemli bir sorun olan dağ akarsularına özgü taban kaplaması ve sökülmesi olayıdır. Taşkınlar sırasında ince kumlardan iri taşlara dek pek çok katı madde sürüklenerek harekete geçer. Taşkın
azalınca iri taşlar tabana oturur ve akarsu yatağında bir kaplama tabakası oluşturarak katı maddelerin taşınmasını engeller. Ancak taşkın artınca bu tabaka sökülür ve darbe halindeki katı madde akımı hidrolik santrallarda birikerek büyük sorun yaratır. Bu sorunun çözümünü araştıran Bayazıt, taşkınların artma ve azalma dönemlerini inceleyerek bu dönemlerde hidrolik santrallarda alınabilecek önlemleri araştırmış, ayrıca eldeki verilere dayanarak akarsuların akış düzenini belirlemeyi amaçlayan stokastik hidroloji konusunda çalışmalar yapmıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Izgaraların Yakınlarında Akım ve Katı Madde Hareketi, 1965; Mühendislik Hidroliği, 1970; Hareketli Tabanlı Akımların Hidroliği, 1971; Hidroloji, 1974; Hidrolojide İstatistik yöntemler, 1981.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi