BELLİNİ, Vincenzo (1801-1835)
İtalyan opera bestecisi. 19. yy’ın ilk yarısında Italyan operasının önde gelen bir temsilcisi olmuş, melodi zenginliğiyle dikkati çeken ürünler vermiştir.
Müzikle uğraşan bir ailenin çocuğu olarak, 3 Kasım 1801’de Sicilya’daki Catania’da doğdu. Napoli Konservatuvarinda öğrenciyken ilk yapıtlarım vermeye başladı. Müzikle yakından ilgilenen koruyucusunun Napoli Operası için ısmarlanan Bianca e Fernando’yu (“Bianca ve Fernando”) yazma olanağını sağladı. Bu yapıtın kazandığı başarı, yeni operalar yazması için uygun bir ortam hazırladı.
1827’de La Scala için bestelediği llpirata (“Korsan”) adlı opera, Bellini’ye uluslararası bir ün sağladı. Daha sonra bestelediği altı operada, dönemin en başarılı İtalyan librettisti sayılan Felice Romani’nin metinlerini kullanması, bunların daha büyük bir ilgi görmesinde etkili oldu.
Bu altı operadan en önemlileri La sonnambula (“Uyurgezer Kız”) ile bestecinin başyapıtı sayılan Norma’dır. Mutlu sonla biten yarı ciddi bir opera (opera semiseria) olan La sonnambula, yaygın bir beğeni kazandı ve İngilizce olarak sahnelendiği İngiltere’de de ilgi gördü. Konusunu eski Galya’dan alan Norma ise, ilk oynanışındaki başarısızlık dışında ciddi operanın (opera seria) en seçkin örneklerinden biri sayıldı.
1833’te kısa bir süre Londra’da kaldı. Daha sonra Paris’e geçti. Burada kendisinden Rossini’nin aracılığıyla Theâtre-Italien için yeni bir opera istendi. 1835’te yazılan I puritani di Scozia (“İskoçya’lı Puritenler”) adlı bu opera, bestecinin son ürünüdür ve yetersiz bir librettosu olmasına karşın en beğenilen ve bugün de sahnelenen başlıca yapıtlarındandır. 23 Eylül 1835’te, Paris yakınlarındaki Puteaux’da öldü.
Bellini yeteneği ve yaratıcı gücüyle başarıya ulaşmış bir bestecidir. Bir yenilikçi olmaktan çok Haydn, Mozart gibi örnekleri izlemeyi yeğlemiş, İtalyan opera geleneğini yetkin bir düzeyde sürdürmüştür. Müziği genel olarak bu gelenek içinde yer alan bel canto tarzına bağlı kalmıştır. “Güzel Şarkı”, “güzel söyleyiş” anlamına gelen bel canto terimi, şarkıcının ses ustalığına dayanan, lirik ve gösterişli bir üslubu belirtir. 19. yy’m ilk yarısında, Rossini ve Donizetti ile birlikte, bu türün önde gelen bir temsilcisi olmuştur. Buna uygun olarak yapıtları icrası güç ürünlerdir, hem güzel ve akıcı olabilen, hem de anlatım gücüne sahip melodilerle örülüdür. Öte yandan Bellini’nin armoni ve orkestra yazısı fazlasıyla yalın ve basittir. Ancak melodi alanındaki üstün yaratıcılığı, bunu dengeleyebilmektedir. Yapıtlarının teknik ve anlatımsal zenginliği büyük ölçüde bu yaratıcılıktan kaynaklanır. İnsan sesi için oluşturduğu duygusal, lirik ürünleri “operanın Chopin’i” diye anılmasına yol açmış, Liszt’in ve dostu Chopin’ in çalgı müziğini etkilemiştir.
Yaşadığı dönemde yaygın bir ün kazanan Bellini, 20.yy’m ilk yarısında ulusal bir kahraman gibi görüldüğü İtalya dışında unutulmaya başlamıştı. Ancak 1950’lerde yeniden ilgi gören bir opera bestecisi oldu. Bu ilgi sanatçının günümüzde sahnelenen başlıca yapıtları olan La sonnambula, I puritani di Scozia ve özelllikle Norma’’nın beğeniyle izlenmesinden kaynaklanmaktadır. Sanat tarihi açısından da Bellini, 19. yy’m ilk yarısında daha çok eğlendirici yanlarıyla yaygınlaşan İtalyan operasının sürekliliğini koruyabilmiş az sayıdaki besteciden biri olarak seçkinleşir.
• YAPITLAR (başlıca): Bianca e Fernando, 1826, (“Bianca ve Fernando”); Ilpirato, 1827, (“Korsan”); I Capuleti ed i Montecchi, 1830, (“Capulet’ler ve Montecchi’ler”); La sonnambula, 1831, (“Uyurgezer Kız”); Norma, 1831; I puritani di Scozia, 1835, (“İskoçya’lı Püritenler”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi