Attilâ İLHAN Şair, yazar (İzmir 1925 – 11 Ekim 2005).
İzmir Atatürk Lisesi’nin 2. sınıfında okurken Ceza Kanunu’nun 141. maddesine aykırı eylemde bulunduğu ileri sürülerek yargılandı; okuldan ihraç edildi. Danıştay’a açtığı davayı kazanarak yeniden okuma hakkını kazandı (1944!. İstanbul’da Işık Lisesi’ni bitirdikten (1946) sonra, Hukuk Fakültesi’nde okudu (1946-1949). Aralıklı zamanlarda Paris’te yaşadı (1944, 1951-1952, 1962-1965). Çeşitli dergi ve gazetelerde çalıştı (1952-1959). 1959’dan itibaren Ali Kaptanoğlu takma adiyle senaryolar yazdı. 1973’te Demokrat İzmir gazetesinin genel yayın müdürlüğü görevinden ayrılarak Ankara’da Bilgi Yayınevi’nde çalışmağa başladı. Sırtlan Payı ve Yaraya Tuz Basmak’ı Ankara’da yazdı. 1981’e kadar Ankara’da kalan yazar Fena Halde Leman adlı romanını tamamladıktan sonra İstanbul’a yerleşti. İstanbul’da gazetecilik serüveni Milliyet (2 Mart 1982 – 15 Kasım 1987) ve Gelişim Yayınları ile devam etti. Bir süre Güneş gazetesinde yazan Attilâ İlhan, 1993-1996 yılları arasında Meydan gazetesinde yazmaya devam etti. Cumhuriyet gazetesi‘nde köşe yazıları yazdı (1996-2005).
Kurtuluş Savaşı’nda halk direnişini konu edinen Cebbar oğlu Mehemmet şiiriyle C.H.P.’nin şiir armağanında ikincilik kazandıktan sonra şiir çevrelerinde ünü yayılmağa başlamıştı. İlk dönem şiirlerinde toplum gerçeklerini halk edebiyatı öğelerinden, destan anlatımından yararlanarak işliyor, Anadolu gerçekleri yanında İkinci Dünya Savaşı’na katılan ülkelerin insanlarını, acılarını da dile getiriyordu. Yabancı şehirleri, bir limandan ötekine yollanan gemileri, serüven düşkünü gemicileri, kanun kaçaklarını, siyasal tutuklulan v.b. konu edinen şiirleri geniş çevrelerce tutuldu, şiir kitaplarının birçok yeni basımı yapıldı.
En çok okunan şairlerden biri haline gelişinde, en yaygın şiir temalarından birinin sevgi oluşunun ve sanatındaki romantik çizgilerin de payı vardır. Sevgi temasını bir yandan akıl almaz serüvenlerle, öte yandan toplumcu bir içerikle birleştirir, çekici imgelerle zenginleştirir. Başlangıçta halk türkülerinin ses yapısından, söyleyiş özelliğinden yararlanan eserleri zamanla divan şiirinin ses ve yapı özelliklerine de yöneldi. Belâ çiçeği (1962) kitabının Mahur sevişmek bölümünde yer alan şiirlerle Yasak sevişmek (1968) kitabının Şehnaz faslı bölümündeki şiirler, Mütareke İstanbulu’nu, Kurtuluş Sa-vaşı’nı, dağılan imparatorluğun yıkıntıları arasından gelip bu savaşa katılanları, şarkı, gazel, semaî biçimlerini ve geleneksel edebiyatın ses yapısını kullanarak canlandırmıştır.
Attilâ İlhan Hangi sol (1970) ve Hangi Batı (1972) kitaplarında milliyetçi bir toplumculuğun ve yerli kaynaklara dayanan bir devrimciliğin savunmasını yaptı. Mavi dergisinde bu ilkelerin edebiyata uygulanmasını ve toplumcu gerçekçilik anlayışını savunan yazıları geniş yankılar uyandırmıştı. Kurtlar sofrası (1963-1964), Bıçağın ucu (1973) romanları demokrasi ve sosyalizm akımlarının Türkiye’de 1945’-ları iki dönemli kabul edilmiş, birinci döneme sıbyan okulları alınmış ve bu okullar zorunlu öğrenim kurumlan ilân edilmişti. Zorunlu öğrenim çağı kızlar için 6-10, erkekler için 7-11 yaşları olarak belerden 1960 yılına kadar geçirdiği serüveni politik yön yanında duygusallığa, serüven tutkunluğuna ve cinsel göstericiliğe de yer veren bir anlatımla konu edinir. Yurt içinde ve yurt dışındaki yolculuklarına ait ilgi çekici gözlemleri Abbas yolcu (1959) kitabındadır.
Eserleri
Televizyon dizileri
- Teleflaş / Kanal 6 (1991)
- Sekiz Sütuna Manşet (1982)
- Kartallar Yüksek Uçar (1983)
- Yarın Artık Bugündür (1986)
- Yıldızlar Gece Büyür (1992)
- Baykuşların Saltanatı(2000)
Şiir albümleri
- An Gelir / Kendi Sesinden Şiirleri (2006)
Romanları
- Sokaktaki Adam (1953)
- Zenciler Birbirine Benzemez (1957)
- Kurtlar Sofrası (1963)
- Aynanın İçindekiler serisi
- Bıçağın Ucu (1973)
- Sırtlan Payı (1974) Yunus Nadi Roman Armağanı
- Yaraya Tuz Basmak (1978)
- Dersaadet’te Sabah Ezanları (1981)
- O Karanlıkta Biz (1988)
- Allah’ın Süngüleri: Reis Paşa (2002)
- Gazi Paşa (2006)
- Fena Halde Leman (1980)
- Haco Hanım Vay (1984)
- O Sarışın Kurt (2007)
- Yengecin Kıskacı (2001)
Şiir
- Duvar (1948)
- Sisler bulvarı (1954)
- Yağmur kaçağı (1955)
- Ben sana mecburum (1960)
Deneme-Anı
- Abbas Yolcu (1957)
- Yanlış Kadınlar Yanlış Erkekler (1985)
Denemeler
- Hangi Sol (1970)
- Hangi Batı (1972)
- Hangi Seks (1976)
- Hangi Sağ (1980)
- Hangi Atatürk (1981)
- Sağım Solum Sobe (1985)
- Hangi Edebiyat (1991)
- Sosyalizm Asıl Şimdi (1991)
- Hangi Laiklik (1995)
- Hangi Küreselleşme (1997)