Cevdet Kudret Solok Kimdir, Hayatı, Eserleri, Edebi Kişiliği, Hakkında Bilgi

Cevdet KUDRET Yedi Meşale edebiyat topluluğunun kurucuları arasında yer alan Türk edebiyatçı ve edebiyat tarihçisi.(7 Şubat 1907, İstanbul – 10 Temmuz 1992, İstanbul)

İstanbul’da İstiklâl Lisesi’ni (1930), İstanbul Hukuk Fakültesi’ni (1933) bitirdi. Kayseri ve Ankara Atatürk liselerinde edebiyat, Ankara Hukuk Fakültesi’ni (1933) bitirdi. Kayseri ve Ankara Atatürk liselerinde e-debiyat, Ankara Devlet Konservatuvarı’nda edebiyat ve diksiyon öğretmenliği (1934-1945) yaptı. Türk ansiklopedisi’nde edebiyat sekreteri olarak çalıştı (1945 -1950); iktidar değişikliği üzerine bu görevine son verilince bir süre avukatlık yaptı. Abdurrahman Nisari takma adiyle liseler için edebiyat dersi kitapları yazdı; Nevzat Yesirgil, Suat Hızarcı gibi takma adlarla Türk sanatçıları üzerine monografyalar yayımladı. Türk Dil Kurumu yayın kolunda görev aldı. Siyasal Bilgiler Fakültesi Basın ve Yayın Yüksekokulu’nda öğretim görevinde bulundu. 1974 –1986 yılları arasında Bodrum’da yaşayan yazar daha sonra yaşamını İstanbul’da sürdürdü. 10 Temmuz 1992’de bu kentte öldü.

Cevdet Kudret Yedi Meşaleciler Topluluğu içinde yazdığı şiirlerini Birinci perde (1929)    adlı kitabında toplamıştı. Bu türdeki ilk çalışmalarında hece veznini kullanıyor, duygularla düşünceyi ustaca birleştiriyordu. Temaları arasında çocukluk günlerinin izlenimlerine dönüş, uzak ülke düşleri, kırılan umutlar v.d. yer alır. On ölüm şarkısı adlı dizide varlık – yokluk, hayat – ölüm, düş – gerçek çatışkıları ince bir duyarlıkla işlenir.

Cevdet Kudret’in İstanbul Şehir Tiyatrosu’nda sahnelenen oyunlarında (Tersine akan nehir, 1924; Rüya içinde rüya, 1930; Kurtlar, 1933) konular bireyselden (ruhsal saplantılar, kuşkular, kıskançlık, yasak sevgiler) toplumsala (kentle köy yaşantısının karşılaştırılması) doğru gelişir. Ağaç dergisindeki yayımı yarıda kalan (1936) Yaşayan ölüler’de savaştan dönenlerin değişen yeni hayat içindeki davranışları ele alınır; vurguncular, çıkarlara araç kılman basın organları, halkı müzikli oyunlarla avutan tiyatro çevrelen sergilenir. Kendi yaşantısından çizgiler taşıyan iki romanı yayımlanmıştır: Sınıf arkadaşları (1943), Havada bulut yok (1958). Bunlardan ilkinde ortak kahramanın Birinci Dünya Savaşı ve Mütareke İstanbulu’nda, yaşama güçlükleri içinde yetişip öğrenim görmesi, İkincisinde Kayseri’ye öğretmen olarak gittikten sonra çevresine yardımcı olma yolunda çabaları, fırsatçılarla ve bürokrasiyle çatışmaları, sonunda Bakanlık emrine alınışı ve şehirden ayrılması anlatılır.

Cevdet Kudret edebiyatın yaratıcı alanları yanında daha geniş ve etkili çalışmalarını eleştiri ve araştırma türlerinde gösterdi. Eleştirilerinde edebiyatın toplumcu ve gerçekçi bir anlam kazanması, halkla bütünleşmesi, yabancı etkiden sıyrılması, kendi çevremizi, kendi insanlarımızı, kendi dilimizle anlatması, ilkeleri üzerinde durur. Türkçenin özleşmesi ve gelişmesiyle ilgili yazıları Dilleri var bizim dile benzemez (1966) adlı kitabında toplanmıştır. Edebiyat tarihiyle ilgili eserlerinde (Metinli türk edebiyatı, 1951-1954; Türk edebiyatından seçme parçalar, 1973), yazarlar ve eserler üzerinde dikkatle durulmuş; tespit edilen bilgiler çok iyi tasnif edilmiştir. Türk edebiyatı hikâye ve roman antolojisi’ni (1945) geliştirerek meydana getirdiği Türk edebiyatında hikâye ve roman (1965-1967) türün geniş tarihçesini verir; temaları, kişilikleri, üslûpları, etkileri gösterir; yeni metinler tanıtır (Jönler, Bekir Fahri); varılmış yargıları değiştirir (Hüseyin Cahit Yalçın’m üslûbu, Vecihi ve Saffet Nezihi gibi yazarlar, Sinekli bakkal romanı v.d.). İnceleme ve metin yayımları arasında geleneksel türk tiyatrosuyle ilgili çalışmalar (Karagöz, 3 cilt, 1968-1970; ortaoyunu. yayımlanan ilk cildi, 1973) dikkati çeker. Bu eserler tiyatromuzda batı taklitçiliğinin olumsuz sonuçlarına işaret eder; Karagöz ve ortaoyununun yönteminin, göstermeci niteliğinin yeni yaratışlarda kullanılması, yerli bir türk tiyatrosu üslûbunun kurulabilmesi için uyarılar getirir. Bu ilkeleri gözeterek oyun yazmış Türk sanatçılarıyle ilgili incelemeler ve eserlerinin yayımı da Cevdet Kudret’in çalışmaları arasındadır: Şair evlenmesi, Şinasi, 1959; İşkilli Memo, Teodor Kasap, 1965; Evhami. Feraizcizade Şakir, 1974.

Daha yeni Daha eski