Güngör Dilmen, Kalyoncu adlı oyun yazarı (Tekirdağ, 1930 – 8 Temmuz 2012, İzmir), eğitim hayatına Biga İlkokulu'nda başlayıp İstanbul'da İngiliz Erkek Ortaokulu'nda (High School) ve Çapa Lisesi'nde devam etti. Çeşitli geçici işlerde ve tercümanlık yaparak yaşamını sürdürdü. Edebiyat alanındaki eğitimini tamamlamak için İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Klasik Filoloji bölümünden mezun oldu (1960). Tiyatro tutkusunu gerçekleştirmek adına genç yaşlardan itibaren İsrail'e seyahat etti ve Tel-Aviv'de başladığı süreci Atina'da devam ettirdi. Ardından ABD'ye bir bursla giderek, Yale Üniversitesi Tiyatro Okulu'nda iki yıl ve Washington Üniversitesi Tiyatro bölümünde bir yıl eğitim aldı (1961-1964). Türkiye'ye döndükten sonra İstanbul Şehir Tiyatrolarında dramaturg ve rejisör olarak görev aldı. Euripides'in Bakkhalar tragedyasını sahneye koyarak antik Yunan edebiyatına olan tutkusunu gösterdi. Ardından yazdığı Midas üçlemesi (Midasın Kulakları, Midasın Altınları ve Kör Düğüm), bu tutkunun bir ifadesi olarak kabul edildi. Görevinin ardından, İstanbul Radyosu Tiyatro bölümünde metinler servisi şefi olarak çalıştı (1967-1968) ve daha sonra uzun bir süre İngiltere'de Londra'da kaldı.
Güngör Dilmen'in sahnelenen ilk oyunu Midasın Kulakları (1960), Ankara'da yayımlanan Sinema-Tiyatro dergisinin açtığı bir perdelik piyes yarışmasında birincilik kazanarak Devlet Tiyatrosu'nda ve diğer sahnelerde sergilenme fırsatı buldu. Yazar, bu oyununda yerli motifleri batılı bir çerçevede ustalıkla işleyerek M.Ö. VIII. yy'da yaşamış Frigya kralının macerasını çağdaş sorunlarla birleştirdi. İkinci oyunu Canlı Maymun Lokantası (1964), gelişmiş bir ülkenin refahını ve Uzakdoğu'nun yoksulluğunu taşlama temelinde karşı karşıya getirdi. Halkevleri Genel Merkezi'nin Şinasi Efendi Tiyatro Ödülü'nü kazandı (1963). Daha sonra sahnelenen Kurban, yazarı için şanslı bir yapıt oldu ve Güngör Dilmen, İstanbul'da Gülriz Sururi – Engin Cezzar Topluluğu tarafından sahnelendiğinde 1967 İlhan İskender Armağanı'nı kazandı. Bu eser, bir Anadolu köyünde yaşanan evlilik sorunlarını acı ve gerçekçi bir dille ele aldı ve Medea efsanesinin Türk köylü yaşamına uyarlaması olarak değerlendirildi.
Dilmen'in diğer sahnelenen oyunları şunlardır: Akad’ın Yayı (1967), İttihat ve Terakki (1968), Midasın Altınları (1969), Bağdat Hatun (1973). İttihat ve Terakki'de (1968), yazar Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşü ve modern Türkiye'nin doğuşunu geniş bir kadroyla anlatarak tarihi bir dönemi seyirciye aktarmayı amaçladı. En son eseri olan Bağdat Hatun'da (1973), XIV. yy'da İlhanlı hakanının komutanı olan Bağdat Hatun'un yaşamını günümüzün sorunlarına benzeterek işledi ve canlı bir oyun ortaya koydu. Dilmen, bu eserindeki ilkesini, "Yönetici sınıflar, insanlar arasındaki ilişkileri kendi çıkarları doğrultusunda düzenler ve yorumlarlar" şeklinde özetledi.
1976-1980 yılları arasında İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları'nda dramaturg ve Araştırma-İnceleme Bölümü başkanlığı yaptı. Ardından 1982-1983'te Anadolu Üniversitesi'nde ders verdi ve bu süreci Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi Konservatuvarı ve Müjdat Gezen Sanat Merkezi'nde verdiği dersler izledi. 1984'te oyuncu Yıldız Kenter'in önerisi üzerine kaleme aldığı Ben Anadolu adlı tek kişilik oyunu, İngilizce, Almanca, Fransızca ve İtalyanca'ya çevrilerek, yurt içinde ve yurt dışında çeşitli topluluklar tarafından sahnelendi. Ayrıca İttihat ve Terakki adlı sinema filmi ile Bağdat Hatun adlı dizi senaryoları da bulunmaktadır.
Diğer önemli oyunları arasında Avcı Karkap (1961), Ayak Parmakları (1961), Küpçü Hamit (1964) ve Montezuma (1965) bulunmaktadır. Anzavur adlı senaryosu, Cumhuriyet gazetesinin Yunus Nadi Ödülü'nü kazandı (1970).
Yorum Gönder
Konu hakkında yorum ya da düşüncelerini paylaş...