Ayastefanos’taki Rus âbidesinin yıkılışı
Rumî 1293 yılına rastladığı için halkın 93 Harbi diye adlandırdığı 1877-1878 Osmanlı – Rus savaşından sonra Ruslar, bu savaşta vardıkları en uç nokta olan Ayastefanos’a (Yeşilköy) bir anıt dikmişlerdi. Yarı zafer anıtı, yarı hayır kurumu oian binanın alt kısmında savaşta ölen Rus askerlerinin kemikleri gömülüydü. 11 kasım 1914’te Osmanlı İmparatorluğu’nun İtilâf Devletleri’ne resmen savaş ilân etmesinden üç gün sonra, millî duygularına kapılan halk bu anıtın ahşap kısımlarını yaktı; taş kısımlarının yıkılması ise üç ay kadar sürdü. Anıtın yıkılacağı daha önceden bilindiği için, fiıme almak üzere bazı girişimler yapılmış, hattâ Viyana’da yeni kurulan Sacha-Messter Gesellschaft firmasıyle anlaşmaya varılmıştı. Fakat savaş halkın millî duyguları üzerinde büyük değişiklikler yaptığı için, sonradan bu olayın bir türk tarafından filme alınması şart koşuldu. Bunun üzerine, o güne kadar hiç alıcı kullanmamış olan Fuat Uzkınay kısa bir süre içinde bu aygıtı kullanmayı öğrendi ve 14 kasım 1914 cumartesi günü, Ayastelanos’taki rus âbidesinin yıkılışı adlı, 150 m uzunluğundaki ilk Türk filmini çekti.