KIBRIS ÇIKARTMASI
Yunanistan’da 1967’den beri işbaşında bulunan askerî cuntanın Yunanistan ile Kıbrıs’ın birleşmesi halinde kendisini saf dışı edebileceğini düşünen Rum Cumhurbaşkanı Makarios 1974 ortalarında ilhaktan bir süre için vazgeçilmesi gerektiğini ileri sürmeğe, bu arada Enosis İçin çarpışan EOKA-B Örgütü’nün üyelerini tutuklamağa başlamışıı. Askeri cunta bu işi kendini işbaşına getirmek için uyguladığı yöntemlerle çözümlemeğe karar vererek 15 temmuz 1974 günü Makarios’a karşı bir hükümet darbesi düzenledi. Bu amaçla Yunanistan’dan özel olarak gönderilen darbe ekiplerinin yanı sıra Kıbrıs rum millî muhatız gücünde uluslararası anlaşmalara aykırı olarak görevli yunan subaylarından ve Zürih ile Londra antlaşmaları gereğince adada bulunan yunan alayından yararlanmıştı. EOKA’cılar ve Enosis taraftarları da girişimin doğal destekçileriydi.
Türkiye bu olayı Yunanistan’ın Kıbrıs’a askerî müdahalesi biçiminde yorumlayarak harekete geçti. Türkiye’nin yorumuna Sovyetler ile birlikte hemen bütün Avrupa ülkeleri ve arap devletleri de katılıyor, hattâ bunlardan birçoğu Yunanistan’ın hareketini «istilâ» olarak niteliyordu.
Türkiye, Kıbrıs’a kendisiyle birlikte bağımsızlığını ve toprak bütünlüğünü koruma güvencesi veren İngiltere’yi birlikte harekete geçmek için ikna edemeyince Amerika’nın diplomatik alanda harcadığı önleme çabalarına rağmen 20 temmuz 1974 sabahı Kıbrıs’a Girne’den çıkarma ve havadan indirme yaptı. Denizden ve havadan yapılan harekât 48 saat içinde Kıbrıs’ın belirli kesimlerinin Türk Silâhlı Kuvvetleri’nin eline geçmesiyle sonuçlandı. Türk askeri, bütünüyle bir savaş mevzii haline getirilmiş ve modern silâhla donatılmış adada yunan subaylarının komutasında millî muhafız kuvvetlerinin yanında yer alan yunan askerleriyle çarpışmak zorunda kalmış, bu arada Yunanistan’ın Baf’ta giriştiği bir çıkartma hareketini havadan ve denizden önlemek gerekmişti.
Türk Silâhlı Kuvvetleri’nin Kıbrıs’ta, önceden hazırlanmış bir plana uygun biçımde, hâkimiyet kurmasından sonra Yunanistan’da askeri cunta yerini sivil bir hükümete bırakmak zorunda kaldı ve başbakanlığa eski hükümet başkanlanndan Konstantin Karamanlis getirildi. Kıbrıs’ta da darbecilerin kurduğu hükümet istifa etmiş, başkan Nikos Sampson’-un yerini Rum Temsilciler Meclisi başkanı Glafkos Klerides almıştı. Bunun üzerine Türkiye, Yunanistan ve İngiltere Dışişleri bakanları Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 22 temmuz 1974 günü aldığı ateşkes çağrısını görüşmek üzere 26 temmuz 1974 te Cenevre’de toplandılar.