CHENIER, Andre-Marie (1762-1794)
Fransız, şair. Şiirlerinin yanı sıra siyasi kimliğiyle de 19.yy Romantik şairlerini etkilemiştir.
30 Ekim 1762’de İstanbul’da doğdu, 25 Temmuz 1794’te Paris’te öldü. Yunan asıllı bir anneyle Fransız bir babanın oğluydu. College de Navarre’da öğrenim gördü. Gençlik yılları annesinin yazar ve şairlerden oluşan çevresi içinde geçti. Annesinin etkisiyle klasik Yunan edebiyatına ilgi duydu, bu yönelişi şiir anlayışının gelişmesinde önemli bir rol oynadı. Bir ara asker olmak istediyse de daha sonraki yıllarda yoğun olarak şiirle ilgilenmeye başladı. Diderot’nun Ansiklopedi’sini şiirleştirmeyi tasarladı. 1787’de Fransa’nın Londra elçisinin kâtibi olarak görev yaptı. Ama şair olarak tasarladıklarını yapamamaktan ötürü yalnız ve mutsuz bir yaşam sürdü. Fransız Devrimi’nin çıkması onu Paris’e çekti, gerici olarak nitelediği krallık yanlısı güçleri ve terör yanlısı olarak gördüğü devrimcileri hedef alan bir gazeteci olarak siyasal yaşamda yerini aldı. 1794 Martı’nda tutuklanarak hapsedildi. 25 Temmuz 1794’te, Robespierre’in düşüşünden birkaç gün önce, giyotinle idam edildi.
Şiirlerinin sadece birkaçı yaşamı süresince yayımlandığı için tarihleri üzerine bilgiler sınırlıdır. Bucoliqu.es (“Kır Şiirleri”) şairin genç yaşlarda yazdığı hüzünlü aşk şiirleridir. Chenier, klasik dönem Yunan lirik şiirinden esinlenmiş ve klasik konuları yeniden ele alarak Fransız şiirine canlılık getirmeyi amaçlamıştır. L’aveugle (“Kör”) ve La Jeune Tarentine tema ve imgelerini Klasik Çağ’dan alan şiirleri arasındadır. Bu etki Elegies (“Ağıtlar”) ve Epîtres’de de (“Nâmeler”) görülmekle birlikte, bu şiirlerinde, şairin özlemleri, mutsuzluk ve yabancılaşması ağırlık kazanır. Devrim yıllarında yazdığı Odes ve aynı yıllarda hapishanede yazdığı Iambes özgürlük ve adalet düşüncelerine bağlılığını dile getirir, şair Devrim’in tehdit etmeye başladığı ideallerin ağıt ve taşlama karışımı bir tarzda ateşli bir savunusunu yapar.
Chenier, Homeros ve Vergilius gibi klasik kaynakların yanı sıra duygu ve deneyimlerine de yaslanarak yazdığı şiirleriyle, 18.yy Fransız şiirinin en yetkin örneklerini vermiştir. Şiirleri ilk olarak 1819’da şair Henri de Latouche tarafından yayımlanmış, 19.yy şiirinin gelişmesinde önemli rol oynamış ve Romantizmin ilk habercilerinden biri olarak nitelendirilmiştir. Lamartine ve Vigny’yi etkilemiş, Chateaubriand, Sainte-Beuve ve Vigny’nin yapıtları ile Umberto Giordano’nun Andrea Chenier (1896) adlı operasına konu olmuştur.
• YAPITLAR (başlıca):Oeuvres completes ,(ö.s.), G. Walter (der.),1940, (“Tüm Yapıtları”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi