BURGESS, Anthony (1917-22 Kasım 1993)
İngiliz romancı ve edebiyat eleştirmeni. Sözcük oyunları yardımıyla geliştirdiği kendine özgü dili ve izlediği karşı-ütopyacı temalarla son dönem İngiliz romancıları arasında özgün bir yeri vardır.
25 Şubat 1917’de Manchester’de doğdu. Asıl adı John Burgess Wilson’dur. Manchester Universitesi’nde İngiliz edebiyatı ve sesbilim öğrenimi gördükten sonra 1940-1946 arasında İngiliz ordusunda görev yaptı. 1946-1950 yıllarında Birmingham Üniversitesi’nde öğretim üyesi oldu. 1954’ten 1959’a kadar Eğitim Bakanlığı görevlisi olarak Malaya ve Borneo’da bulundu. “Malaya-Üçlemesi” adıyla bilinen ilk üç romanını bu dönemde yazdı. John Burgess Wilson adıyla yazdığı ilk eleştiri kitabı English Literatüre: A Survey for Students (“İngiliz Edebiyatı: Öğrenciler İçin Bir Araştırma”) 1958’de yayımlandı. 1960’lı yılların başlarında Anthony Burgess adıyla bir dizi roman yazdı. Bunlardan 1962’de yayımlanan A Clockıvork Orange (Otomatik Portakal) yazarı üne kavuşturdu. Kurgu-bilim türündeki bu roman, soygun, cinayet, ırza geçme gibi şiddet eylemlerine yönelen gençliğin yakın bir gelecekteki abartılı portresini çiziyor, yönetimin ise bu eğilimi engellemek amacıyla başvurduğu yöntemlerin şiddet eğiliminin yanı sıra insan kimliğini de yok etme sonucunu vermesini yergili bir üslupla eleştiriyordu. A Clockıvork Orange 1971’de ünlü sinema yönetmeni Stanley Kubrick tarafından filme alındı.
A Clockıvork Orange’da geliştirdiği yarı İngilizce yarı Rusça argo, bu romanın en önemli özelliklerinden biri olarak beliriyor ve yazarın yazınsal anlatımda “dil”e verdiği önemi vurguluyordu. 1964’te yayımlanan Nothing Like the Sun (“Güneş Gibisi Yok”) Elizabeth Çağı diliyle yazılmış bir parodi romanıydı ve Shakespeare’nin sevda yaşamını konu ediniyordu. 1965’te James Joyce’un yapıtlarına bir giriş niteliğindeki Here Comes Everybody (“işte Herkes Geldi”) adlı bir eleştiri kitabı, 1967’de ise The Novel Now (“Günümüzde Roman”) kitabını yayımladı. Bu ikinci kitabında roman türünün 20. yy’ın ikinci yarısında içine düştüğü bunalımı irdeliyordu. 1982’de zoolog Desmond Morris ile birlikte ilkel insanın ateşi buluşunu konu eden Quest for Fire
(“Ateş Arayışı”) filmi için ilkel insana özgü bir dil geliştirme çabasına girdi. Romancılığının yanı sıra gazetecilik, eleştirmenlik ve dilbilim çalışmaları da olan Burgess, son dönem İngiliz edebiyatında en verimli yazarlardan biri sayılmaktadır.
• YAPITLAR (başlıca): Roman: The Malayan Trilogy: Time For a Tiger, 1956, The Enemy in the Blanket, 1958, Beds in the East, 1959, (“Malaya Üçlemesi: Kaplanın Zamanı, Battaniyedeki Düşman, Doğuda Yataklar”); The Doctor is Sick, 1969, (“Doktor Hasta Oldu”); The Worm and the Ring, 1961, (“Solucan ve Yüzük”); Devil of a State 1961; A Clockıvork Orange, 1962, (Otomatik Portakal); The Wanting Seed, 1962, (“İstekli Tohum”); Honey for the Bears, 1963, (“Ayılara Bal”); The Eve of Saint Menus, 1964, (“Aziz Venüs Yortusu”); Nothing Like the Sun, 1964, (“Güneş Gibisi Yok”); inside Mr, Enderby, 1966, (“Bay Enderby’nin İçinde”); Enderby Outside, 1968, (“Enderby Dışarıda”); The Clockıvork Testament, 1974, (“Otomatik Vasiyetname”); Abba Abba, 1977; 1985, 1978; Earthly Poıvers, 1980, (“Dünyevi Güçler”). Eleştiri: Here Comes Everybody, 1965, (“İşte Herkes Geldi”); The Novel Noıv, 1967, (“Günümüzde Roman”); Sbakespeare, 1970.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi