CÖMERT, Bedrettin (1940-1978)
Türk sanat tarihçisi, sanat eleştirmeni, dilbilimci. Eleştirmen ve kuramcı olarak, sanatın nesnel ölçülerle değerlendirilmesini savunmuştur.
27 Eylül 1940’ta Vezirköprü’de doğdu, 11 Temmuz 1978’de Ankara’da öldü. İlköğrenimini Vezirköprü’de, ortaöğrenimini babasının memur olması nedeniyle çeşitli kasaba ve kentlerde yaptı. Sivas Lisesi’nde okurken edebiyatla uğraşmaya başladı. İlk şiiri Istanbulumsu 1959’da Varlık’ta yayımlandı. 1960’ta liseyi bitirdi ve Italyan Hükümeti’nin bursunu kazanarak yükseköğrenim için İtalya’ya gitti. İki yıl Perugia Yabancı Universitesi’nde İtalyanca ve Latince okuduktan sonra Roma Üniversitesi İtalyan Dili ve Edebiyatı Bölümü’ne girdi. 1967’de lisans diplomasını aldı, aynı yıl üniversitenin Felsefe Enstitüsü’nde Profesör Garroni yönetiminde doktora çalışmasına başladı. Bu süre içinde ünlü İtalyan sanat tarihçisi Gulio Argan’m öğrencisi oldu. Varlık ve Forum dergilerinde yayımlamakta olduğu şiirlerinin yerini 1967’den sonra inceleme ve eleştiri yazıları almaya başladı. Bir Okurun izlenimleri: Temmuz Bildirisi ilk eleştiri denemesidir.
1974’te Türkiye’ye döndü, Hacettepe Üniversitesi Sanat Tarihi Böiümü’ne asistan oldu. 1971’de Correndi dı cretica letteraria nella turchia odierna (“Son Elli Yılda Türkiye’de Sanat Eleştirisi”) adlı tezini tamamladı ve üstün başarılı estetik doktorası derecesini aldı. 1972’de Hacettepe Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü’nde öğretim görevliliğine atandı, aynı yıl Suut Kemal Yetkin’ın yönetiminde ikinci doktorasına başladı. San Francesco Geleneği ve Giotto’nun SanatTna Etkisi konulu teziyle 1974’te sanat tarihi doktoru oldu. Hacettepe Sanat Tarihi Bölümü’nde estetik, eleştiri tarihi, mitoloji ve ikonografi dersleri verdi. Bu yıllarda Türk ve Italyan edebiyatı, estetik ve eleştiri üstüne yazdığı yazıların yanı sıra, Soyut ve Yansıma dergilerinde dil ve dilbilimi konusunda yazıları çıktı. 1977’de Benedetto Groce’nin Estetiğinde İfade Kavramı ve ifadenin iletimi Sorunu adlı teziyle estetik dalında doçent oldu. Aynı yıl, Gombrich’den yaptığı Sanatın Öyküsü adlı çevirisiyle 1977 Türk Dil Kurumu Çeviri Odülü’nü kazandı ve Türk Dil Kurumu üyeliğine seçildi. 1978’de görevine giderken otomobili içinde kurşunlanarak öldürüldü.
Çok yönlü kişiliğiyle dikkati çeken Bedrettin Cömert, akademik çalışmalarını estetik ve sanat kuramları üstünde yoğunlaştırmıştır. Sanat tarihçiliğinin geleneksel betimleme yöntemine karşı çıkmış ve sanat yorumlamalarında Panofsky’nin ikonografik-ikonolojik tanımlama yöntemini benimsemiştir. Ona göre bir yapıtın en doğru biçimde anlaşılabilmesi, sırasıyla ön-ikonografik betimleme, ikono grafik çözümleme ve ikonolojik yorum aşamalarından geçmesiyle olabilir. Sanat tarihçiliğini, toplumsal-kültürel bağlamında sanatsallığın nedenini araştıran bir etkinlik olarak yorumlamıştır. Ona göre, Türkiye’de sanat tarihçiliğinin görevi, betimleyici ve belgeye dayalı anlatımı aşarak, yoğun kültürel birikimi olan ülkenin arihsel perspektifini, sanat yapıtı aracılığıyla yorumlamaktır. Estetik biliminin gerçeklikten kopuk olmaması gerektiğini savunmuş, tartışmaların ve yorumların yaşam deneylerine indirgenmesi gereğini belirtmiştir. Bu anlayışın ürünü olarak, 1975’te, Milli Eğitim Bakanlığı Mektupla Öğrenim Programı için düzenlediği Estetik 1 adlı kitabında, estetiğin temel ilkelerini yalın bir biçimde açıklamıştır. Eleştirilerinde duyguyla düşünceyi birleştirmeyi başarmış, çeşitli yazın ve sanat konularını nesnel ölçülerle ve anlaşılır bir dille değerlendirmiştir.
• YAPITLAR (başlıca): Estetik 1, 1975; Giotto’nun Sanatı, 1977; Mitoloji ve İkonografi Ders Notları, 1977; Sanatın Öyküsü (çeviri), 1977.
• KAYNAKLAR: Bedrettin Cömert’e Armağan, Hacettepe Üniversitesi Sosyal ve İdari Bilimler Fakültesi Beşeri Bilimler Dergisi, 1980, Özel Sayı; “Doç.Dr.Bedreuin Cömert (1940-1977)”, Sanat Tarihi Yıllığı, (8), 1978.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi