CUI, Cesar Antonoviç (1835-1918)
Rus besteci ve müzik eleştirmeni. Rus Beşleri arasında yer almış, özellikle yazılarıyla, ulusal müziğin gelişiminde rol oynamıştır.
18 Ocak 1835’te Vilna’da doğdu, 24 Mart 1918’de St. Petersburg’da öldü. Babası, 1812’de Na-poleon’un Rusya seferine katılmış, ancak, geri çekilen orduyla birlikte dönememiş, daha sonra da Polonya’ da kalmayı yeğlemiş bir Fransız’dı. Küçük yaştan başlayarak düzenli sayılamayacak müzik dersleri alan Cui, ortaöğrenimini Vilna’da tamamladı. 1850’de ailesinin isteği üzerine, St. Petersburg’daki Askeri Mühendislik Okulu’na girdi. 1857’de bitirdiği bu okulda aynı yıl öğretmenliğe başladı. Gene o yıl içinde Balakirev’le tanıştı ve müzikle ilgisi yeniden yoğunlaştı, özellikle, Rus ulusal müziğinin gelişmesi için çalışmalara girişti. Bu iki etkinlik, Cui’nin yaşamında hemen her zaman bir arada yürümüştür.
1864’ten başlayarak yazdığı, Rusya, Fransa ve Belçika’da yayımlanan yazılarıyla Cui, ulusal müzik akımının etkin bir savunucusu oldu. Aynı zamanda İtalyan operasının etkilerini sert bir dille eleştirdiği bu yazılarla, Rus Beşleri’nin Avrupa’da tanınmasında önemli bir rol oynadı.
Rus Beşleri’nin, Balakirev’le işbirliği yapan ilk üyesi olan Cui, kendi kendini yetiştirmiş bir müzikçi-dir. Ancak, ürünleri sayıca çok olmakla birlikte, bugüne değin fazla ilgi görmüş değildir. Ulusal müziği savunmasına karşın Rus müziğinin öğelerinden fazla yararlanmaması; vokal müzik ve operaya yatkınlık göstermesine karşın Liszt, Chopin, Schumann gibi çalgı müziği bestecilerinden etkilenmiş olması; müziğinde genellikle ince bir duyarlığın egemen olmasına karşın operalarında yoğun trajik konular seçmesi gibi, çelişki denebilecek özellikler, bu ilgisizliğin başlıca nedenlerindendir. Bestecinin, daha çok, küçük boyutlu çalışmalarda, özellikle operalarındaki aşk düetlerinde başarılı olduğu gözlenir.
Cui, müzik tarihinde, besteciliğinden çok müzik eleştirmeni olarak önem kazanmıştır. Yazılarında Rus müziğinin bütününü irde’emiş olmasa da, ulusal müziğin gereksindiği bir bakış açısının geliştirilmesinde rol oynamıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Opera: William Ratcliff\ 1869; Angelo, 1876; Kafkasya’daki Tutsak, 1883; Veba Salgınında Şenlik, 1901. Vokal Müzik: Kadın-korosu için Mistik Koro, 1885; solo kadın sesi ve kadınlar korosu için Ave Maria; çocuklar korosu için Les Oiseaux d’Argenteau, (Argenteau’nun Kuşları). Orkestra Müziği: Scherzo No.l, 185 7 \ Scherzo No.2, 1857; Tarantella, 1859; M ar che solennelle, 1881, (Tören Marşı); keman ve orkestra ya da piyano için 12 minyatür; 4 süit. Oda müziği: Keman ve piyano ya da yalnız piyano için 7 minyatür; Do Minör Yaylılar Dörtlüsü; keman ve piyano için Kalaydoskop. Piyano müziği: Valse-Caprice; Deux Bluettes; 2 polonez; 3 vals; 3 empromptü; Tema ve Çeşitlemeler; şarkılar.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi