CIMABUE (1240-1302)
İtalyan, ressam. Bizans sanatıyla Rönesans öncesi dönemin Floransa Okulu’nu bütünleştiren bir üslup oluşturmuştur.
Asıl adı Cenni di Peppi’dir. Yaşamıyla ilgili bilgiler çok sınırlıdır. Bazı belgeler, 13. yy’m ikinci yarısında yaşadığı sanısına kesinlik kazandırmıştır. Vasari’nin ünlü La Vita’sında Cimabue’nün doğum ve ölümüyle ilgili olarak verdiği 1240-1300 tarihlerinin gerçek olmadığı anlaşılmıştır. Öte yandan Cimabue’nün doğumunu 1250 sonrasına rastlatan görüşler de doğru değildir. Roma’daki Santa Menci Maggiore Kilisesi kayıtlarına göre Cimabue 1272’de Roma’da çalışan ünlü bir ressamdır. Cimabue’den en son söz eden belgeyse 4 Temmuz 1302 tarihli bir noter kaydıdır. Cimabue’nün 1288-1290 arasında Assisi’deki San Francesco Kilisesi freskleri üstünde çalıştığı kesinlik kazanmıştır. Dan te, Purgatoria’ stnda Cimabue’nün, Giotto’nun ünü onu aşıncaya dek, kendini en ünlü ressam saydığından söz eder.
Cimabue’nün.olduğu 1301-1302 tarihli belgelere göre kanıtlanmış tek yapıt, Pisa Katedralindeki mozaik Aziz Giovanni figürüdür. Ancak mozaik daha sonra yeniden yapıldığı için Cimabue’nün geç dönemiyle ilgili bilgi verecek nitelikte değildir. Bundan başka kesinlikle Cimabue’nün elinden çıktığı kabul edilen yapıtlar yalnızca üç tanedir. Bugün Uffizi Galerisi’nde bulunan ve kısaca Maesta olarak bilinen Bakire Meryem ve Melekler adlı büyük boy pano, Assisi’deki San Francesco Kilisesi’nde bulunan Bakire Meryem, Melekler ve Aziz Francesco ile Birlikte ve Isa’nın Çarmıha Gerilmesi. Bunlar Bakire Meryem’le peygamberlerin yaşamları ve Kıyamet Günü gibi dinsel olayları konu alan fresklerdir. Louvre’daki başka bir Maesta ile büyük benzerlik gösteren Bakire Meryem ve Melekler’in Cimabue’nün izleyicilerinden biri tarafından yapıldığı kabul edilmektedir.
Vasari’ye göre Cimabue İtalya’da çalışan Bizanslı bir ustanın yanında çıraklık ederek yetişmiştir. Paleo-loglar dönemi Bizans sanatının Cimabue’nün üslubunun biçimlenmesinde rol oynadığı kesindir. Daha önce Giunta Pisano ( ? – ykş 1260) Cappo di Marco-valdo gibi sanatçılar aracılığıyla Italyan sanatına giren Bizans sanatının anlatımcı biçimleri onun resimlerinde daha anıtsal bir boyut kazanır. Özellikle dekoratif ve çizgisel bir ritm elde etmek için kullandığı altın renkli çizgilerden oluşan doku, Cappo’dan türetilmiş bir uygulama biçimidir. Gene Cappo’dan kaynaklanan derin ve kesin konturlar, figür-fon ilişkisinin düzenlemesinde bağlayıcı bir rol oynar.
Bütün bu nitelikleri taşıyan Maesta, yalın deseni ve yüzeylerinin ölçülü işlenişiyle dikkati çeker. Resimdeki heykele özgü hacim anlayışı, Nicola Pisano ve Arnolfo di Cambio’yu çağrıştırır. Meryem’in giysisindeki kumaş kıvrımlarının ritmik bir biçimde üst üste yığılışıyla, boyunları bükük olarak pozlandı-rılmış melekler, resmin hareketsiz havasını bozmazlar. Tahtın altındaki azizler de dahil, tüm figürler Rönesans öncesi resim anlayışına uygun olarak hiyerarşik ve simetrik bir düzen içinde boyutlandırılmış-tır. Bu yüzden Meryem figürü ötekilerden bir kat daha büyük tutulmuştur.
Cimabue’nün sanatı, 1273-1308 arasında çalıştığı bilinen Pietro Cavallini’nin klasik nitelikteki sanatı yanında daha dramatik bir anlatımı temsil eder. Bu dramatik anlatım daha sonra, Cimabue’nün izleyicisi Giotto’nun ve Floransa Okulu’nun resimlerindeki öğelerden birini oluşturacaktır.
• YAPITLAR (başlıca): Pisa Katedrali Mozaikleri, 1302; Bakire Meryem ve Melekler, Uffizi Galerisi, Floransa;Bakire Meryem, Melekler ve Aziz Francesco ile Birlikte, Assisi Kilisesi; Isa’nın Çarmıha Gerilmesi, Assisi Kilisesi.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi