BYNKERSHOEK, Cornelius van (1673-1743)
Hollandalı hukukçu. Devletler hukukunda Pozitivist Okul’un kurucularındandır.
26 Mart 1673’te Middelburg’da doğdu, 16 Nisan 1743’te – Hague’de öldü. Franeker ve Friesland’da hukuk öğrenimi gördükten sonra, Hague barosuna yazıldı. 1703’te Hollanda Yüksek Adalet Divanı üyeliğine atandı. 1724’te Yüksek Adalet Divam’nın başkanı olan Bynkershoek, bu görevde 1743’e değin kaldı. Görevi sırasında uluslararası deniz ticareti, diplomatik hak ve ayrıcalıklar gibi konularda çok sayıda kitap yazdı.
Bynkershoek, devletler hukukunda, doğal hukuka ikincil bir yer veren ya da doğal hukuku tümüyle ihmal ederek, antlaşmalara ve geleneksel kurallara üstünlük tanıyan Pozitivist Okul’un kurucularındandır. Bynkershoek’e göre devletler hukuku, doğal hukukun soyut kavramlarına değil en iyi ve en adil çözümü bulmaya yarayan sağduyuya, akla dayanmalıdır. Çalışmalarında özellikle çağdaş belgelere, Hollanda ve öteki ülkelerin hukuk ilkelerine yer vermiştir. Pozitivist bir yaklaşımla öne sürdüğü deniz hukuku, antlaşmalar ve diplomasi temsilcileriyle ilgili görüşleri, Ingiltere ve Amerika’da etkili olmuştur.
Bynkershoek, kendini oluşturan üyelerden bağımsız bir uluslararası toplumun varlığını kabul etmektedir. Bu uluslararası toplumda, tarafsız durumda bulunanlar, savaşan taraflardan biri ya da ötekine yardımdan sakınmalıdır. Bynkershoek Hollanda diplomasisinde önemli bir yer tutan, “serbest gemi, serbest emtia” kuralına karşı çıkmış ve Hollanda’nın yaptığı antlaşmaların imza sahibi devletleri bağlamasına karşın genel deniz hukuku kurallarını değiştirmediğini söylemiştir. 1702’de yazdığı De do-minio maris dissertatio (“Deniz Hakimiyeti Üzerine Tartışma”) adlı kitabında Grotius’un “Mare Libe-rum” (Serbest Deniz) ilkesini benimseyen Bynkershoek, denizlerin serbestliği sorununu Grotius gibi kuramsal bir yaklaşımla değil, somut olaylardan hareketle incelemiştir. Bynkershoek’e göre, ülkeyi
çeviren deniz üzerindeki egemenlik sahası, denizcilik tekniğindeki gelişmelere koşut bir biçimde değişikliğe uğrayabilir. 17. ve 18. yy’larda kara sularının genişliği konusunda, kuramda ve uygulamadaki dağınıklık, Bynkershoek’in önce De dominio maris dissertatis (“Deniz Hakimiyeti Üzerine Tartışma”) ve Questio-nes iuris publici (“Kamu Hukuku Sorunları”) adlı kitaplarında öne sürdüğü “top menzili” kavramıyla göreli bir düzenliliğe kavuşmuştur. “Top menzili” ölçütü Bynker’shoek’ten önce de bilinmekle birlikte’ ona belli başlı değer verdiren Bynkershoek olmuştur.
Bynkershoek, devletler hukukunda “ülke egemenliği, silah kudretinin bittiği yerde sona erer” ilkesini getirmiştir. “Top menzili” ilkesi kuramda ve uygulamada büyük bir kabul görmekle birlikte, sürekli bir kural olarak yaşamamış, balistikteki gelişmeler, bu ölçütü uygulanamaz kılmıştır.
Bynkershoek, Grotius’un savaş gemilerinin ülke dişiliği, yani savaş gemilerinin yabancı bir limanda bulunması durumunda bile, bayrağını taşıdığı devletin bir “yüzer parça”sı sayılması ve her bakımdan liman-devletinin yetki sahası dışında kalması ilkesini kabul etmektedir.
Bynkershoek, elçilerin kaza muafiyetine, yalnızca elçinin hükümdarın şahsım temsil etmesi nedeniyle değil, aynı zamanda yerine getirdiği görevin önemli olması nedeniyle de taraftar olmuştur.
• YAPITLAR (başlıca)’: De dominio maris dissertatio, 1752, (“Deniz Hakimiyeti Üzerine Tartışma”); De foro legatorum, 1721, (“Elçiler Üzerinde Yetkiler”); Questiones iuris publici, 1737, (“Kamu Hukuku Sorunları”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi