cummings, e.e. (1894-1962)
ABD’li şair, ressam. Görsel aykırılıklarıyla dikkati çeken deneyci şiirleriyle tanınmıştır.
Edward Estlin Cummings 14 Ekim 1894’te Massachusetts Eyaleti’nde, Cambridge kentinde doğdu, 3 Eylül 1962’de New Hampshire’da, North Conway’de öldü. Babası Harvard Universitesi’nde vaiz ve öğretim üyesi olduğu için üniversiteyi burada okudu. 1916’da master derecesini aldı ve bir yıl sonra savaş nedeniyle cankurtaran şoförlüğüne gönüllü yazıldı. Altı ay Fransa’da bu görevi yaptıktan sonra bir yanlış anlama sonucu Fransız makamları tarafından tutuklanıp hapse atıldı. Üç aylık hapis cezası sırasında, 1922’de, ilk ürünü Enormous Room (“Büyük Oda”) ortaya çıktı, cummings, her yerde savaşın yıkımının duyulduğu bir sırada, tıpkı bir gözlemci gibi yazdığı bu kitapta askeri bir hapishanenin gündelik yaşamını acınma duygusu uyandırmadan, alaycı bir dille anlatmıştır. Daha sonra onun hem şiirine hem de yaşama ilişkin tutumuna yansıyan “resmi yaşama karşı tepki”si bu sırada belirlenmiş olmalıdır.
1920-1930 yıllarını Paris – New York arasında gidip gelerek geçirdi. Paris’te resim çalışmaya başlamıştı. Hem şair, hem ressam olarak tanınıyordu. Bu dönemin sonunda New York’a yerleşmeye karar verdi. İlk şiir kitabı Tulips and Chimneys (“Laleler ve Bacalar”) 1923’te basıldı. 1925’te yayımlanan XLI Poems (“XLI Şiirler”) ile şair olarak ün kazandı. 1952’de Harvard Üniversitesi’nde şiir üzerine bir dizi ders vermeye çağrıldı, ancak derslerini değişik bir başlıkla uyguladı: i:six nonlectures (“ben: ders olmayan altı ders”). Bu derslerde cummings kendini anlattı ve şiirlerini okudu. Daha sonra ders notlarını kitap haline getirdi. Şiirlerinin yanı sıra oyunları, bir de SSCB üzerine gezi kitabı vardır.
1925’de Dial Şiir Ödülü’nü, 1955’te toplu şiirleriyle National Book Awards Committee’nin özel ödülünü, 1957’de de Bollingen Şiir Ödülü’nü aldı.
cummings, şiirin yüksek sesle okunduğu bir çağın kapandığının bilincinde bir şair olarak, sessizlik ve yalnızlık içinde okunacak bir şiirin arayışına yöneldi. Bunun için biçimsel deneylere girerek sözcük ve dize yapısıyla oynadı, görsel aykırılıklarıyla dikkat çeken şiirler yazdı. Gerçekte, aşk, doğa gibi konuları işleyen geleneksel lirik şair niteliğini de korudu. Başvurduğu biçim bozmalarının en önemlisi noktalama işaretlerini kaldırması ve sürekli olarak küçük harf kullanmasıdır. Dilbilgisi kurallarım alt üst ederek sözcüklerin işlevlerini değiştirdi, fonetik yazım (sözcüğü işitilen sese göre yazma) kullandı, satır ve kelimelerin arasını açarak harfleri sayfa üzerine dağıttı ve böylece, görülünce anlamı anlaşılan ama telaffuz edilemeyen şiirler yazdı. Müstehcen anlamlı sözcük ya da dizeleri görünür bir biçimde örttü ve bütün bu biçimsel deneylerle şakacı, zekice söyleyişler buldu. Bu arada adını da, resmen değiştirerek, küçük harflerle yazdı.
Eleştirmenler cummings’in şiirini, gizlemeye çalıştığı yalın lirik duyarlığı açısından değerlendirirler. Her zaman bir şaka daha yapmaya yatkın olması, deneyci tutumunu uç noktalara zorlaması bakımından zaman zaman şairliğini zedelediği görüşü de yaygındır. Şair bu tutumuyla yoğun bir bireyciliği yansıtmış ve savunmuştur.
® YAPITLAR (başlıca): Şiir: Tulips and Chimneys, 1923, (“Laleler ve Bacalar”); XLI Poems, 1925, (“XLI Şiirler”); Is, 1926; Christmas Tree, 1928; W. Seventy New Poems, 1931, (“W: Yetmiş Yeni Şiir”); No Thanks, 1935, (“Hayır Teşekkürler”); Poems: 1923-1934, 1954, (“Şiirler 1923-1954”). Oyun: Him, 1927; Tom,: A Ballet, 1935; Santa Claus: A Morality, 1946. Çeşitli: Eimi, 1933; i: six nonlectures 1953, (“ben: ders olmayan altı ders”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi