PINTER, Harold (1930 – 24 Aralık 2008, Londra)
İngiliz oyun ve senaryo yazarı, tiyatro oyuncusu ve yönetmeni. Yaşamın kuşku ve korku kaynaklarını işleyerek insanlık durumunu yansıtan oyunlarıyla ün yapmıştır.
30 Ekim 1930’da Londra’nın doğusunda Hackney’ de doğdu. Yahudi asıllı bir ailenin çocuğudur. 1939’da II.Dünya Savaşı çıkınca, bir grup öğrenciyle birlikte Cornwall’a gönderildi ve oradaki köy okulunda ilköğrenimini sürdürdü. 1941-1947 arasında Hacney Downs Okulu’nda burslu öğrenci olarak okudu. 1948’ de Royal Academy of Dramatic Art’ta bir süre oyunculuk eğitimi gördükten sonra bu okulun genel havasını özentili bulduğu için ayrıldı. Birsürede Central School of Speech and Drama adlı okulda öğrenim gördükten sonra İrlanda’da Anew McMaster’in tiyatro topluluğunda oyunculuğa başladı. İki yıl bu toplulukla çalıştı, üç yıl süreyle de İngiltere’deki bir taşra repertuar tiyatrosunda David Baron adıyla oyunculuk yaptı.
İlk oyunları
Pinter’in ilk oyunu The Birthday Party (Doğum Günü Partisi) 1958’de Londra’da sahnelendi. Eleştirmenlerin olumsuz tepkileriyle karşılanan oyun ancak bir hafta oynayabildi. İki yıl sonra sahnelenen The Caretaker (Kapıcı) ise Pinter’in en başarılı İngiliz oyun yazarlarından biri sayılmasını sağladı. Bu başarıdan sonra daha önce yazdığı tek perdelik The Room (“Oda”) ve The Dumb Waiter (Gitgel Dolap) ile Doğum Günü Partisi İngiltere’de ve başka ülkelerde sık sık sahnelendi. Bu oyunları A SlightAche (“İnce Bir Sızı”), A Night Out (“Gece Gezintisi”), Night School (“Gece Okulu”), TheCollection (“Yeni Modeller), The Lover (“Sevgili”) ve The Dwarfs (“Cüceler”) gibi, bazıları radyo ve televizyon için yazılmış kısa oyunlar izledi. Pinter’in olgunluk dönemi oyunlarının Londra ve New York’taki başarılarında, o yıllarda Royal Shakespeare Topluluğu’nun genel sanat yönetmenliğini yapan Peter Hall’un da payı vardır. Özellikle The Homecoming (“Yuvaya Dönüş’’), Landscape (“Manzara”), Silence (“Sessizlik”), Old Times (“Eski Günler”), No Man s Land (Issız Topraklar) ve Betra-yal gibi oyunları, Pinter ve Peter Hail işbirliğinin belirgin bir üslup kazandığı örneklerdir. Oyunlarının yanı sıra yönetmen Joseph Losey için yazdığı The Servant (Genç Hizmetçiler), The Accident ( Kaza Gecesi ) ve The Go-Between (Arabulucu) gibi film senaryolarıyla da haklı bir üne kavuşan Pinter’in uzun bir çalışma sonucu Proust’un A la recherche du tempsperdu (Kaybolan Zaman Peşinde) adlı romanından uyarladığı senaryo, yapımcıyla çıkan anlaşmazlık yüzünden çekilememiş, ancak kitap olarak yayımlanmıştır.
Gerek The Room’da, gerek Pinter’in öbür ilk dönem oyunlarında kişiler kapalı bir yerde kıstırılmış-çasma dışardan gelebilecek bir tehlikenin korkusu içinde beklerler. Bu korkulu bekleyiş oyun kişilerinin her gün tekrarlanan kalıplaşmış sözler, bölük pörçük konuşmalar, çelişkiler yüzünden aralarında anlaşmalarını güçleştirir. Bu iletişimsizlikten, kaynağında şiddet yatan bir kara güldürü havası ortaya çıkar. The Room’ da Bert Hudd beklenmedik bir anda kör bir zenciye saldırır. Doğum Günü Partisi ’nde Goldberg ile McCann, Stanley Webber’i özel bakım için bilinmeyen bir yere götürürler. Gitgel Dolap’ta perde inerken Ben, Gus’ı tabancayla öldürmek üzeredir. The Dıvarfs’ da Len, oyuna adını veren cücelerin işkenceleri altında çıldırmak üzeredir. Bütün bu saldırgan kişiler birtakım anlaşılmaz kötülük güçlerinin birer simgesidirler. Pinter’in Kapıcıdan sonraki oyunlarında şiddetin yerini cinsel öğelerin aldığı görülür. Kadm-erkek arasındaki ilişkiler, hiçbir zaman tam açıklıkla olmasa bile sürekli bir gerilimi, sevgiyle nefret arasında değişen duyguları, rol yapmaya dayanan davranış özelliklerini sergiler. Pinter’in hemen hemen bütün oyunlarında, içinde yaşadıkları dünyaya yabancılaşan insanların, kişisel yaşamlarını belirleyen ikiyüzlü ahlak anlayışının diliyle konuştukları, en yaygın görüşleri ve kalıplaşmış sözleri ise içinde yaşadıkları güvensizlik yüzünden ve kendilerini tehdit eden tehlikelere karşı bir savunma aracı olarak kullandıkları uyumsuz tiyatroya özgü bir üslupla sezdirilir. Kullandığı dil, Londra’ya özgü deyimlere ve güncel birtakım olaylara dayandığı için başka dillere kolayca çevrilemese de, ele aldığı sorunların evrenselliği Pinter’in başka ülkelerde de sevilen ve tutulan bir oyun yazarı olmasını sağlamıştır.
Pinter, Mart 1985’te Arthur Miller’la birlikte Türkiye’ye gelerek çeşitli görüşme ve incelemelerde bulunmuştur.
• YAPITLAR (başlıca): The Room, 1957, (“Oda”); The Dumb Waiter, 1957, (Gitgel Dolap, 1962); The Birthday Party, 1957, (Doğum Günü Partisi); A Slight Ache, 1958, (“İnce Bir Sızı”); A Night Out, 1958, (“Gece Gezintisi”); The Caretaker, 1960, (Kapıcı); The Collection, 1961, (“Yeni Modeller”); The Lover, 1963, (“Sevgili”); The Dıvarfs, 1963, (“Cüceler”); The Homecoming, 1965, (“Yuvaya Dönüş”); Tea Party and Other Plays, 1967, (“Çay Partisi ve Başka Oyunlar”); Landscape, 1969, (“Manzara”); Silence, 1969, (“Sessizlik”); Old Times, 1971, (“Eski Günler”); No Man s Land, 1975, (Issız Topraklar); Betrayal, 1978, (“Aldatma”); The Hothouse, 1982, (“Limonluk”) Dağ Dili (Mountain Language, 1988), Ay Işığı (Moonlight, 1993), Küller Küllere, Bir Tek Daha, Kutlama (Celebration).
• KAYNAKLAR: M.Esslin, The Peopled Wound: The Plays of Harold Pinter,1970;A.P.Hinchliffe, Harold Pinter, 1967; A.Ganz (yay.), Pinter: A Collection of Critical Essays, 1972.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi