DAVID, Jacques-Louis (1748-1825)
Fransız, ressam. Antik sanat ilkelerine dönmeyi savunan Neo-Klasik (Ye-ni-Klasik) Okul’un önderliğini yapmıştır.
30 Ağustos 1748’de Paris’te doğdu, 29 Aralık 1825’te Brüksel’de öldü. Guatre Narlens Koleji’nde okudu, Saint-Luc Akademisi’nde desen kurslarına devam etti. Dört kez Akademi’nin Roma Ödülü yarışmasına katıldı. Sonunda Antiochus ve Stratonice adlı yapıtıyla bu ödülü kazandı. 1775’te gittiği Roma’ da bir yıl boyunca Antik heykellerden desen çalıştı. Carracci’ler, Domenichino (1581-1641), Reni gibi Bolognalı sanatçıları, Raffaello’yu ve Antik Çağ sanatını inceledi. Yeni keşfedilen Herculaneum ve Pompei gibi Eski Roma kentlerini pek çok kez ziyaret etti. Antik sanatın ilkelerine dönülmesini savunun arkeolog Quatremere de Quincy ile sürekli bir dostluk kurdu.
1781’de Fransa’ya dönünce Akademi’de ders verdi. David 1784’te Kraliyet Akademisi üyeliğine seçildi. Roma’dayken başladığı ve 1785’te Salon’da sergilediği Horace’ların Yemini adlı resmi büyük bir başarı kazandı ve Antik sanata dönüş hareketinin başyapıtı sayıldı.
Siyasal yönü
David’in 1787’de yaptığı Sokrates’in Ölümü ve iki yıl sonra bunu izleyen Brutus adlı resimleri siyasal içeriklerinden ötürü olay yarattı. Devrimden sonra Kraliyet Akademisi’nin ortadan kaldırılmasını savunan hareketin önderi oldu. Bu kurumun 1793’te lağvedilmesi üzerine, David üç yüz üyeli Sanat Komünü ile Halkçı ve Cumhuriyetçi Sanatçılar Birliği’ni kurdu. Bu dönemde yaptığı Katledilmiş Marat adlı resmi başyapıtlarından biridir.
Konvansiyon Meclisi’nde milletvekili olarak XVI. Louis’nin ölümü doğrultusunda oy kullanan David, özellikle Robespierre’i ve Jacobin’leri destekledi. Robespierre’in düşüşüyle birlikte tutuklandı ve genel affa kadar hapsedildi. 1795-1799 arasında yer alan Direktuvar döneminde Antik idealler doğrultusunda yaptığı Sabin Kadınlan coşkuyla karşılandı ve dört yıl süreyle sergide kaldı. Aynı yıl Napoleon’u tanıdı ve ateşli bir Bonapartçı oldu, imparatorluğun yarı resmi ressamı olarak yaptığı Napoleon Saint Bernard Dağı’nda (ya da Napoleon Alpleri Aşarken) ve Napoleon’un Taç Giymesi adlı resimlerinde Napoleon efsanesini propagandacı bir tutumla işledi. İmparatorluk yıkılınca, kendisi gibi XVI. Louis’nin öldürülmesine oy veren ve Bourbon’ları tahttan uzaklaştıran kararları imzalayanlarla birlikte sürgüne gönderildi. Belçika’da geçirdiği 10 yıl boyunca çalışmalarını sürdürdü. Bu dönemde birçok portre yaptı. Son yıllarını gözleri zayıflamış ve felçli olarak geçirdi.
Tarihsel resimleri
David’in Mars ile Minerva’nın Kavgası, Apollon m ve Diyana gibi ilk yapıtları 18.yy sanatının zerafet ve şıklık anlayışının izlerini ve biçimsel olarak Boucher’ nin etkilerini taşır. Ancak daha o döneminde bile, özellikle tarihsel konuları, izleyicide duygusal bir tepki oluşturacak biçimde işlemiştir.
Roma’da kaldığı sırada Bologna Okulu, Raffael-lo, Poussin ve Rubens’in sanatlarından etkilenmiştir. Ancak bu sanatçılardan hiçbiri, onun üslubunun evriminde Klasik Yunan sanatı kadar etkili ve yönlendirici olmamıştır. İdeal güzellik anlayışının uygulanmasında vazgeçilmez öğelerden biri olan sağlam ve kesin deseni elde etmesinde, eski Yunan heykeli büyük bir rol oynamıştır. David eski heykeller aracılığıyla Rokoko’nun yapmacıklığından uzak, doğal bir üsluba yönelmiştir. Hektor’a Yas Tutan Andromakhe ve Horace’ların Yemini adlı yapıtları onun bu yeni yönelişlerini yansıtır. Köktenci bir tutumla sadeleştirdiği üslubuyla, biçim ve içeriği olağanüstü kesin bir imgede bütünleştirmiştir. Böylece resimde klasik biçime trajik bir boyut kazandırmıştır.
David’in bundan sonraki yapıtlarından ikisi gene büyük trajik anları konu alır. Horace’ların Yemini’ne göre,Sokrates’m Ölümü ve Brutus, üslupta değilse de, temada daha devrimci bir nitelik taşırlar. Devrimci içeriğinden ötürü kralın, Brutus’un sergilenmesini önlemeye yönelik başarısız girişimleri, David’in ideal güzelliği amaçlayan sanatının ne denli politik ve etkileyici olduğunun kanıtıdır.
Yine önemli yapıtlarından biri olan Marat’nın Ölümü’nde David geçmişteki öykücü tutumunu ve Neo-Klasizm’in (Yeni-Klasikçilik) katı kurallarını unutmuşçasına, gerçeği en acımasız biçimiyle betimlemiştir. Daha önceki resimlerinde görülen soğuk tiyatro havası, bu yapıtta yoktur.
Robespierre’in ölümünü izleyen yıllarda David’ in sanatının taşıdığı çelişkiler giderek daha keskin-leşmiştir. Tutukluyken Luxembourg Sarayı’nın penceresinden bakarak yaptığı Luxembourg Bahçeleri adlı manzara, büyük ölçüde romantik bir resimdir. Oysa aynı tarihlerde yaptığı Sabine Kadınları Neo-Klasizm’in bildirgesi sayılabilecek nitelikte bir yapıttır.
Sabine Kadınları ile Napoleon Saint Bernard Dağı’nda adlı resimler David’in devrimci yıllarının yaratıcılığını yavaş yavaş kaybederek bir tür akademik öğretiye doğru yöneldiğini gösterir. Bunları izleyen Napoleon’un Taç Giymesi ve La Distribution des Aigles (Kartalların Dağıtımı) adlı dev boyutlu resimleri ise bütün teknik yetkinliklerine karşın daha kuru ve katı bir üslup sergilerler.
Portreleri
David yaşamının her döneminde çeşitli portreler yapmıştır. Bunların birçoğu yapıtlarının en güçlüleri arasında yer alır. Bu nitelikteki portreleri büyük kompozisyonlarının “resmi” havasını taşımadığı için yaşam dolu bir canlılıktadır. David gene bu tür portrelerde, sanatsal dirimselliğinin son kanıtlarını vermiştir Madam Seriziat ve ÇocuğuMadam Recamier, Papa VII. Pius gibi portreleri, Delacroix gibi büyükbır romantikle bağdaştırılabilecek bir evrenselliğin çarpıcı anlatımını yansıtır.
David genelde yapay bir üslup olan Neo-Klasizm’ in yaygınlık kazanmasında büyük rol oynamıştır. Bununla birlikte zamanın gerçek ruhunu yansıtacak olan Romantizm’in de bir habercisi sayılır.
• YAPITLAR (başlıca): Mars ve Minerva’nın Kavgası, 1771, Louvre, Paris; Seneca’nın Ölümü, 1773, Petit Palais,
Paris; Antiochus ve Stratonice, 1774, Ecole des Beaux-Arts, Paris; Belisarius Dilenirken, 1780, Wicar Müzesi, Liile; Hektor’a Yas Tutan Andremakhe, 1783, Louvre, Paris;Horace’lann Yemini, 1784, Louvre, Paris; Sokrates’ m Ölümü, 1787,Metropolitan Sanat Müzesi, New York; Brutus, 1789, Louvre, Paris; Katledilmiş Marat, 1793, Kraliyet Güzel Sanatlar Müzesi, Brüksel; Sabin Kadınlan, 1794-1799, Louvre, Paris; Madam Seriziat ve Çocuğu 1795, Louvre, Paris; Napoleon Saint Bernard Dağt’nda, 1800, Versailles Müzesi, Paris; Madam Recamier, 1800, Louvre, Paris; Napoleon’un Taç Giymesi, 1805-1807, Louvre, Paris; Papa VII. Pius, 1805, Louvre, Paris; Kartalların Dağıtımı, 1810, Versailles Müzesi, Paris.
• KAYNAKLAR: D.L. Dowd, Pageant-master of the Republic. Jaccjues-Louis David and the French Revolution, 1948; L.Hautecour, ‘ Histoire de l’architecture classitjue en France, 7 cilt, 1943-57; A.Humbert, Louis David, peintre et conventionel, 1937; ].Lindsay,Deathof the Hero: French Painting from David to Delacroix, 1960; A.Maurois, J.-L.David, 1948; H.Rosenau, The Painter Jacques-Louis David, 1948; W.R.Valentiner, ]acques-Louis David and the French Revolution, 1929.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi