CAGNEY, James (1904 – New York, 30 Mart 1986)
ABD’li sinema oyuncusu. Amerikan sinemasında genellikle sert erkek tiplerini canlandırarak ün yapmıştır.
1 Temmuz 1904’te, New York’ta doğdu. Irlandalı, barmen bir babayla Norveçli bir annenin oğludur. Ailesine yardımcı olmak için garsonluk, bilardo salonu fedailiği gibi çeşitli işlerde çalıştı. Broadway oyunlarının korolarında çalıştıktan, kadın kılığında vodvil oyunculuğu yaptıktan sonra başrollere yükseldi. 1930 yılında Penny Arcade oyununda sağladığı başarı nedeniyle aynı oyunun sinema uyarlaması olan Sirıner’s Holiday’de (“Günahkârın Tatili”) Joan Blon-dell’le başrolde oynadı.Warner Bros şirketinin sözleşmeli yıldızlarından olan Cagney, bu şirketin çektiği gangster filmlerinin en gözde oyuncusu oldu. 1931’de The Public Enemy (Halk Düşmanı), 1932’de The Crowd Roars (“Kalabalık Kükrüyor”), 1935’te Cei-ling Zero (“Tavan Sıfır”), 1938’de Angels With Dirty Faces (Kirli Yüzlü Melekler), 1948’de White Heat (Beyaz Alev) filmlerini çevirerek bu ününü, öfkeli, denetime sokulamayan kanunsuz adam kimliğinde sürdürdü. Öte yandan, son derece değişik rollerde de oynayarak başarı gösterdi. A Midsummer Night’s Dream’deki (“Bir Yaz Dönümü Gecesi Rüyası”) Bottom rolü bunlardan biridir. Yankee Doodle Dandy’de (1942) ünlü Broadway yapımcısı George Mc Cohan’ı canlandırdı. Filmde dansedip şarkı söyledi ve bu rolüyle Oscar kazandı. Cagney’in sinemadan ayrılmadan önceki son filmi Billy Wilder’m One, Two, Three (“Bir, İki, Üç”) adlı güldürüsü oldu. 1970 sonlarında ise Milos Forman’m Ragtime’ı ile sinemaya döndü.
Cagney, Amerika’daki 1929 iktisadi buhran döneminin atmosferini en iyi yansıtan oyunculardan
biridir. Cagney, Bogart ile birlikte, kendinden sonraki birçok ‘öfkeli gençlik’ kuşağına model olmuştur.
• YAPITLAR (başlıca): Oynadığı Filmler: Sinner’s Holi-day, 1930, (“Günahkârın Tatili”); The Public Enemy, 1931, (Halk Düşmanı); The Crowd Roars, 1932, (“Kalabalık Kükrüyor”); Ceiling Zero, 1935, (“Tavan Sıfır”); Angels with Dirty Faces, 1938, (Kirli Yüzlü Melekler); Kiss Tomorrow Goodbye, 1949, (“Yarına Elveda De”); A Midsummer Night’s Dream, 1935, (“Bir Yaz Dönümü Gecesi Rüyası”); Yankee Doodle Dandy, 1942; Stramber-ry Blonde, 1942, (“Çilek Sarışını”); Wbite Heat, 1948, (Beyaz Alev); What Price Glory?, ‘ 1952, (“Zafer Neye Yarar?”); Love Me Or Leave Me, 1955, (“Ya Sev Ya Terket”); Man of Thousand Faces, 1957, (“Bin Suratlı Adam”); One, Two, Three, 1961, (“Bir, İki, Üç”); R’agtime, 1978.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi