BURLAMAQUI, Jean Jacques (1694-1748)
İsviçreli filozof ve hukukçu. Ustan ve ahlaka dayanan içgüdüden çıkarıldığına inandığı doğal hukukun çözümünü yapmaya çalışmıştır.
Cenevre’de doğdu ve orada öldü. Hukuk öğrenimi gördü. 25 yaşında doğal hukuk dersleri vermeye başladı. 1730’da Cenevre Üniversitesi’nde halk hukuku doçenti oldu, 1732’de Cumhuriyet’in yüksek konseyine üye seçildi.
Burlamaqui, uygar toplumun doğal duruma aykırı bir nitelik taşıdığını ileri süren Hobbes’a karşı çıkarak uygar toplumun doğal durumun evrimleşmiş bir aşamaya ulaşmasıyla oluştuğu görüşünü savundu. Ona göre, uygar toplumun amacı ortak bir yetkeye dayanarak toplanan insanların, yalnız yasa ve kuralların kendilerine vereceği mutluluğu sağlamaktır. Bu yetkenin bütün bireylerin çıkarlarını koruması gerektiğinden, yönetici kurul ulusun çıkarı için güvence vermeli ve onu sarsıntıya uğratmamalıdır. Bu güvence özgürlüğün koşullarını yaratan başlıca kaynaktır. Bu koşullar olmadan uygar toplum amacına ulaşamaz.
Özgürlük konusunda, arkadaşı liberal görüşlü Barbeyrak’dan etkilenen düşünür, 19. yy’ın bütün toplum kurumlarınm bu ilkelere dayanması gerektiğini öne sürdü.
Ona göre, hükümdarın üstünde, kendisini yargılayabilecek daha büyük bir yetke olamaz. Hükümdarın dokunulmazlığı vardır. Ancak, ulusun, yöneticinin yetkisini geri almak ve başkasına vermek hakk.ı da bulunur. Temelde monarşi destekçisi olan Burlamaqui, seçimle gelen yönetimi soydan gelen krallık yönetimine yeğlediğini açıklamıştır. Ona göre yasa düşüncesi, özellikle doğal yasa, insan doğasıyla bağlantılıdır. Hukuk gibi ahlakın da baş nesnesi olan insanın doğasını inceledikten sonra genel doğrunun kaynağını bulmaya çalıştı. Bu nedenle akıldan çıkarıldığına inandığı davranış kurallarını, zorunluluğun doğasını ve kaynağını, karşılıklı hakları ve görevleri sistemleştiren yasayı ve egemenliğin temellerini inceledi. Doğal yasayı kutsal düzen, us ve ahlaka dayalı içgüdüden çıkartarak varlığım denedi ve bu biçimde çözümlemeye çalıştı.
Ona göre us, kendinde her zaman kesin olma özelliğini taşır. Tanrı usun içinde, us da doğa içinde emilmiştir. Anlamak, kendi doğası içinde, yanılmazdır ve doğruyu tanıma gücü yoluyla yanlıştan ayırır. İnsanın çoğunlukla yenik düştüğü aşırı tutkularına karşı us, açıklık niteliği de sağlar.
Burlamaqui yapıtlarında genel olarak doğal hukuk biliminin o zamana dek ulaştığı aşamanın bir özetini verdi.
• YAPITLAR (başlıca): Elements du droit naturel, 1744, (“Doğal Flukukun Öğeleri”); Principes du droit naturel, 1747, (“Doğal Hukukun İlkeleri”); Principes du droit politique,\7S\, (“Siyasal Hukukun İlkeleri”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi